Lleoliad: Hybrid - Neuadd Cyngor Ceredigion, Penmorfa, Aberaeron /o bell trwy fideo-gynadledda
Cyswllt: Neris Morgans
Rhif | eitem |
---|---|
Ymddiheuriadau Cofnodion: i.
Ymddiheurodd
y Cynghorydd Rhodri Davies am nad oedd yn gallu bod yn bresennol yn y cyfarfod. ii.
Ymddiheurodd
Elen James, Swyddog Arweiniol Corfforaethol: Dysgu Gydol Oes am nad oedd yn
gallu bod yn bresennol yn y cyfarfod oherwydd ymrwymiadau eraill y Cyngor. |
|
Datgelu buddiannau personol / buddiannau sy’n rhagfarnu Cofnodion: Nid oedd unrhyw
ddatganiadau o fuddiannau personol/ buddiannau sy’n rhagfarnu. |
|
Cadarnhau cofnodion cyfarfod y Pwyllgor Iaith a gynhaliwyd ar 15 Mawrth 2024 Cofnodion: CADARNHAWYD bod
cofnodion cyfarfod y Pwyllgor a gynhaliwyd ar 15 Mawrth 2024 yn gywir. |
|
Materion yn codi o'r cofnodion Cofnodion: |
|
Cyflwyno Strategaeth Hybu'r Iaith Gymraeg Cofnodion: Roedd 4 thema strategol
a oedd yn adlewyrchu 4 agwedd ar y sir wedi'u gosod yn y Strategaeth newydd
(dysgu, byw, perthyn a llwyddo). Yn
Fforwm Iaith Dyfodol Dwyieithog Ceredigion, roedd trafodaethau wedi canolbwyntio
ar gynllun gweithredu'r Strategaeth, er mwyn sicrhau ei bod yn gyfredol ac yn
briodol am y 5 mlynedd nesaf. Byddai adolygiad o gylch gorchwyl presennol
Fforwm Iaith Dyfodol Dwyieithog Ceredigion yn cael ei gynnal, er mwyn cysoni'r
Grwpiau Strategol. Codwyd y prif bwyntiau
canlynol yn ystod y trafodaethau: · Roedd targed o
gynnydd o 1.5% o siaradwyr Cymraeg erbyn 2029 (612 o siaradwyr oddi ar linell
sylfaen 2021) yn adlewyrchu sut y bu Fforwm Iaith Dyfodol Dwyieithog Ceredigion
a Swyddogion Ceredigion yn cydweithio, gan fod y targed cychwynnol (cynnydd o
1%) wedi'i ystyried yn isel. Roedd y ffigwr wedi cael ei ddiwygio yn dilyn
ymchwil pellach gan y Swyddog Polisi Iaith. · Byddai
Canolfannau Trochi Cymraeg yn cael eu hyrwyddo i hwyrddyfodiaid mewn ysgolion
cynradd ac uwchradd, i gefnogi'r integreiddio i addysg cyfrwng Cymraeg. · Gweithiodd y
Gwasanaethau Diwylliant ac Ysgolion yn agos gyda'i gilydd i hyrwyddo'r Gymraeg
a chynhaliodd Theatr Felin-fach gynllun llwyddiannus y llynedd ar gyfer plant
sy'n derbyn addysg yn y cartref. Y bwriad oedd adolygu a pharhau gyda'r
cynllun. · Yn dilyn
pryderon ynghylch ymarferoldeb rhai o'r pwyntiau gweithredu, eglurwyd y byddai
adolygiad o Fforwm Iaith Dyfodol Dwyieithog Ceredigion yn galluogi nid yn unig
proses fonitro fwy effeithiol ond ffordd fwy rhagweithiol o fynd i'r afael ag
unrhyw wendidau a nodwyd. · Llongyfarchodd yr Aelodau'r Swyddog Polisi Iaith am gyflwyno'r Strategaeth
yn effeithiol ac yn weledol. Yn dilyn cwestiynau o’r
llawr, CYTUNWYD: · I nodi fod y
Strategaeth Hybu’r Iaith Gymraeg yn mynd i Ymgynghoriad Cyhoeddus yn ystod
Gorffennaf ac Awst 2024. · I nodi cynnwys
yr Asesiad Effaith Integredig. · I gytuno bod y
Strategaeth Hybu’r Iaith Gymraeg yn cael ei gyflwyno i sylw Cabinet y Cyngor ac
yna i Fwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus Ceredigion i’w gymeradwyo. · I gymeradwyo
Strategaeth ddrafft Hybu’r Iaith Gymraeg 2024-2029, yn amodol ar iddi gael ei
chyflwyno i'r Pwyllgor Iaith cyn cymeradwyaeth derfynol os ystyrir bod angen. |
|
Adroddiad Monitro Blynyddol Safonau'r Gymraeg 2023-24 Cofnodion: Eglurodd y Swyddog Polisi Iaith mai dim ond am chwarter olaf y cyfnod
adrodd yr oedd wedi bod yn ei swydd, ond bod yr holl wasanaethau wedi
gweithio'n agos i roi’r data angenrheidiol. Roedd yr
adroddiad yn nodi'r camau gweithredu oedd wedi’u cymryd er mwyn cydymffurfio
gyda gofynion y Safonau, ac wedi’i drefnu o dan y 5 prif safon sef: · Safonau Darparu
Gwasanaethau · Safonau Llunio
Polisi · Safonau
Gweithredu Mewnol · Safonau Hybu (y
gofyniad i ddatblygu a chyhoeddi Strategaeth 5 mlynedd) · Safonau Cadw
cofnodion Rhoddwyd trosolwg o'r
cyflawniadau allweddol fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad a meysydd ar gyfer
gweithredu ar gyfer y cyfnod gweithredu nesaf (2024-25). Codwyd y prif bwyntiau canlynol yn ystod y trafodaethau: · Mynegwyd
pryderon nad oedd y cyhoedd yn ymwybodol bod tudalen Facebook Cymraeg a Saesneg
ar wahân i'r awdurdod lleol. · Yn ystod
trafodaethau gyda sefydliadau addysgol ynghylch datblygu cyrsiau gofal
cymdeithasol newydd, anogwyd Swyddogion i sicrhau bod darpariaeth Gymraeg yn
cael ei hystyried. · Gan fod yr
awdurdod lleol yn gweithredu Strategaeth Gweithio Hybrid, gobeithio y byddai
cyfleoedd ar gyfer trafodaethau grŵp anffurfiol yn rhithwir drwy gyfrwng y
Gymraeg o fudd i weithwyr. · Anogwyd Aelodau
Etholedig, Swyddogion a'r cyhoedd i gysylltu â'r Tîm Clic - Cyswllt Cwsmeriaid
drwy gyfrwng y Gymraeg gan fod 100% o'r tîm yn siarad Cymraeg (lefelau ALTE 3,4
neu 5). Yn dilyn cwestiynau o’r llawr, CYTUNWYD i: · Dderbyn
Adroddiad Monitro Blynyddol Safonau’r Gymraeg Cyngor Sir Ceredigion
(2023-2024). · Gymeradwyo bod
yr adroddiad llawn yn cael ei gyflwyno i Gabinet y Cyngor ar gyfer ei
gymeradwyo a chyhoeddi ar wefan corfforaethol y Cyngor, fel sy’n ofynnol dan
drefn Safonau’r Gymraeg, yn unol â Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011. |
|
Sgiliau Cymraeg y Gweithlu Corfforaethol Cofnodion: Rhoddodd y
Swyddog Arweiniol Corfforaethol: Pobl a Threfniadaeth ddiweddariad o ran y
gweithdrefnau ar gyfer asesu sgiliau Cymraeg staff corfforaethol a’r
ddarpariaeth o gyrsiau Cymraeg mewnol. Hyd at gyflwyno system Ceri, cadwyd
cofnodion staff o fewn Gwasanaethau unigol. Yn dilyn corfforeiddio
swyddogaeth yr adnoddau dynol a lansio system Ceri yn 2015 bu modd cyflwyno
dull safonedig o adnabod gofynion iaith Gymraeg swyddi corfforaethol a lefelau
sgiliau deiliaid y swyddi. Darparwyd
trosolwg o'r canlynol fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad: -
Nodi gofynion Cymraeg swyddi -
Sut cafodd y data ei gipio/sut mae'n cael ei gipio? -
Swyddi newydd a swyddi gwag -
Fframweithiau ALTE a CEFR Dywedodd y Swyddog Hyfforddiant Cymraeg Gwaith fod y nifer uchaf erioed o
weithwyr o wahanol wasanaethau wedi cofrestru ar gyrsiau Cymraeg eleni. Ers
dechrau fel cynllun peilot yn 2018, roedd Cynllun Cymraeg Gwaith Ceredigion
wedi dod yn lasbrint ar gyfer cynlluniau Cymraeg Gwaith Awdurdodau Lleol eraill
ledled Cymru. Roedd y cynllun yn cael ei barchu’n genedlaethol. Roedd cyrsiau Mynediad, Sylfaen (lefel 1), Canolradd (lefel 2) ac Uwch 1 a
2 (lefel 3 rhan 1 a 2) ar gael yn fewnol ar gyfer gweithwyr yr awdurdod lleol
bob blwyddyn, gyda'r cwrs Uwch 3 (lefel 3 rhan 3) hefyd yn cael ei gynnig o fis
Medi 2024 ymlaen. Cafodd y cyrsiau eu hyrwyddo drwy gydol y flwyddyn mewn
amrywiaeth o ffyrdd, gyda mwy o ymdrech yn ystod misoedd yr haf. Darparwyd
trosolwg o’r gweithgareddau Dysgu Cymraeg ychwanegol uwchlaw gofynion y cyllid
grant. Roedd hyn yn cynnwys trafodaethau i gyflwyno sesiynau pwrpasol i
breswylwyr a staff yng Nghartref Gofal Preswyl Hafan y Waun. Codwyd y prif bwyntiau canlynol yn ystod y trafodaethau: · Os rhoddwyd
amod o fewn contract cyflogaeth gweithiwr i gyflawni'r Safon Gymraeg
angenrheidiol o fewn dwy flynedd, roedd y rheolwr llinell yn gyfrifol am
fonitro hyn, fodd bynnag, cydnabuwyd bod y newid o un ALTE i'r llall yn
gyffredinol yn cymryd mwy na dwy flynedd. Roedd monitro cynnydd yn faes i'w
wella, ond ar hyn o bryd, nid oedd dim byd yn ei le yn genedlaethol i ddwyn
gweithwyr i gyfrif pan na chafodd y gofynion eu bodloni. Yn yr hirdymor,
efallai y bydd y Ganolfan Dysgu Cymraeg Genedlaethol yn datblygu proses i
gefnogi cyflogwyr gyda hyn. · Roedd y rhan
fwyaf o'r sector cyhoeddus yng Nghymru yn defnyddio'r fframwaith ALTE, er bod
Llywodraeth Cymru wedi mabwysiadu fframwaith CEFR yn ddiweddar. Byddai angen
ystyried yn ofalus unrhyw newidiadau i ddefnydd yr awdurdod lleol o
fframweithiau rhuglder iaith, o ystyried yr ymrwymiad sylweddol y byddai’n ei
olygu. · Etholwyd
cynrychiolwyr Cynghorau Tref a Chymuned yn ddemocrataidd felly nid oedd o fewn
cylch gwaith yr awdurdod lleol i orfodi’r defnydd o’r Gymraeg yn eu
gwaith. · O ystyried yr
heriau recriwtio mewn rhai gwasanaethau yn gorfforaethol, roedd cael cydbwysedd
o ran gorfodi yn allweddol. Roedd hyrwyddo’r Gymraeg, rhoi cyfleoedd a chefnogi
gweithwyr gyda’u Datblygiad Cymraeg yn bwysig, ond roedd lle i wella o safbwynt
disgwyliadau, cymorth a monitro. Diolchodd y Cadeirydd i'r Swyddogion am egluro'r broses ac anogodd bob aelod ... Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 7. |
|
Diweddariad Polisi Enwi a Rhifo Stryd Cofnodion: Rhoddwyd sylw i’r adroddiad a roddai’r wybodaeth
ddiweddaraf i’r Aelodau ar sut mae’r Polisi Enwi a Rhifo Strydoedd wedi
datblygu yn ystod y flwyddyn ddiwethaf (Ebrill 2023 - Mawrth 2024). Codwyd y prif bwyntiau canlynol yn ystod y trafodaethau: ·
Anogwyd Aelodau Etholedig i gysylltu â'r Swyddog Enwi a
Rhifo Strydoedd / Prif Gydlynydd Data i gywiro enwau lleoedd neu bwyntiau o
ddiddordeb a oedd yn ymddangos yn anghywir ar fapiau. ·
Dylid rhoi gwybod i'r gwasanaeth am unrhyw newidiadau i
enwau tai, er mwyn sicrhau bod gan y Post Brenhinol y wybodaeth ddiweddaraf. ·
Dywedwyd nad oedd y Post Brenhinol bellach yn defnyddio
‘Dyfed’ nac enwau awdurdodau lleol ar eu cronfeydd data ar-lein, fodd bynnag,
roedd gan bob cwmni gofnodion cyfeiriad gwahanol ac roedd llawer fel BT yn
parhau i ddefnyddio ‘Dyfed’ yn hytrach na Cheredigion. Yn dilyn cwestiynau o’r llawr, CYTUNWYD i nodi’r adroddiad. |
|
Blaenraglen Waith Cofnodion: Awgrymwyd yr eitemau canlynol gan Aelodau'r
Pwyllgor: · Diweddariad byr
ar y cynnydd yn erbyn Strategaeth Hyrwyddo’r Gymraeg · Trosolwg o
gyfrifon Cyfryngau Cymdeithasol yr awdurdod lleol · Datblygu
canllaw ar ddefnydd y Gymraeg ar gyfer Cynghorau Tref a Chymuned · Prosiect
hyrwyddo ymwybyddiaeth o ddiwylliant a Chymreictod
mewn cartrefi preswyl |
|
Unrhyw fater arall y penderfyna’r Cadeirydd fod arno angen sylw brys gan y Pwyllgor Cofnodion: Dywedodd y Cynghorydd Gareth Lloyd, mewn digwyddiad chwaraeon diweddar i
blant cynradd gan ddarparwr allanol, fod y sesiwn wedi’i chynnal drwy gyfrwng y
Saesneg i ddechrau ac mai dim ond ar gais y’i cynhaliwyd yn ddwyieithog, gyda
chymorth gweithwyr yr awdurdod lleol. Roedd yn gwerthfawrogi nad oedd siaradwr
Cymraeg ar gael bob amser, ond dylid gwneud pob ymdrech i sicrhau bod
sesiynau'n cael eu cynnal yn ddwyieithog lle bo hynny'n bosibl. Eglurodd Non Davies fod yr awdurdod lleol yn gweithredu o dan Safonau'r
Gymraeg ac felly roedd yn ofynnol iddo gynnig gwasanaethau yn ddwyieithog. Fodd
bynnag, gan fod darparwyr allanol yn gweithredu o dan eu safonau iaith eu
hunain, nid oedd yr awdurdod lleol yn gallu eu gorfodi i gynnig gwasanaethau yn
ddwyieithog. Dywedodd y Cadeirydd y byddai'n trafod y mater gyda'r gwasanaeth priodol.
|