Cofnodion:
Mae'r tîm llywodraethu wedi bod yn adolygu'r
ddogfennaeth lywodraethu ar gyfer y Cyngor ac wedi cynnal adolygiad o'r Cod
Llywodraethu Corfforaethol Lleol yng ngaeaf 2023 a arweiniodd at greu'r
Fframwaith Llywodraethu newydd a gyhoeddwyd ym mis Mawrth 2024.
Yn dilyn cyhoeddi'r Fframwaith Llywodraethu
yn llwyddiannus, dechreuodd y tîm llywodraethu adolygu'r Datganiad Llywodraethu
Blynyddol.
Gwnaed ymchwil ar Ddatganiadau Llywodraethu
Blynyddol awdurdodau lleol Cymru a nodwyd bod gan lawer ohonynt ddogfennau mwy
cryno gyda gwybodaeth gryno am eu trefniadau llywodraethu. Gweler enghreifftiau ar Ddatganiad
Llywodraethu Blynyddol 2022/23 Cyngor Ynys Môn, Datganiad Llywodraethu Blynyddol 2022-23 Cyngor Sir Conwy a Chyngor Sir Ddinbych.
Crëwyd y fformat newydd ar gyfer y Datganiad Llywodraethu Blynyddol, ac
mae'r ddogfen wedi'i lleihau o'r 36 tudalen cyfredol i 17 tudalen. Gwnaed hyn
drwy gyddwyso'r wybodaeth i baragraff byr o dan bob egwyddor wrth gyfeirio at
ddolenni i ddogfennau sydd eisoes wedi'u cyhoeddi. Roedd y swyddogaeth a’r
broses lywodraethu lawn wedi’u cynnwys yn y Fframwaith Llywodraethu.
Mae Fframwaith Llywodraethu Da 2016 CIPFA
mewn perthynas â'r Datganiad Llywodraethu Blynyddol yn nodi:
“7.3 Dylai'r datganiad llywodraethu blynyddol ddarparu cyfathrebu ystyrlon
ond byr ynghylch yr adolygiad o lywodraethu sydd wedi digwydd, gan gynnwys rôl
y strwythurau llywodraethu dan sylw (megis yr awdurdod, yr archwiliad a
phwyllgorau eraill). Dylai fod ar
lefel uchel, yn strategol ac wedi'i hysgrifennu mewn arddull agored a
darllenadwy.
7.4 Dylai'r datganiad llywodraethu blynyddol ganolbwyntio ar ganlyniadau a
gwerth am arian ac ymwneud â gweledigaeth yr awdurdod ar gyfer yr ardal. Dylai
ddarparu asesiad o effeithiolrwydd trefniadau llywodraethu'r awdurdod wrth
gefnogi'r canlyniadau a gynlluniwyd - nid disgrifiad ohonynt yn unig. Crynhoir
elfennau allweddol trefniadau llywodraethu awdurdod yn yr adran nesaf.
7.5 Dylai'r datganiad llywodraethu blynyddol gynnwys y canlynol:
cydnabod cyfrifoldeb dros sicrhau bod system
lywodraethu gadarn (gan ymgorffori'r system rheolaeth fewnol) a chyfeiriad at
god llywodraethu'r awdurdod,
cyfeiriad at ac asesu effeithiolrwydd
elfennau allweddol y fframwaith llywodraethu a rôl y rhai sy'n gyfrifol am
ddatblygu a chynnal yr amgylchedd llywodraethu; megis yr awdurdod, y
gweithredwr, y pwyllgor archwilio, archwilio mewnol ac eraill fel y bo'n
briodol,
barn ar lefel y sicrwydd y gall y trefniadau
llywodraethu ei ddarparu a bod y trefniadau'n parhau i gael eu hystyried yn
addas i'r diben yn unol â'r fframwaith llywodraethu,
cynllun gweithredu cytunedig sy'n dangos
camau a gymerwyd, neu a gynigir, i ddelio â materion llywodraethu sylweddol”
cyfeiriad at sut mae materion a godwyd yn y
Datganiad Llywodraethu Blynyddol o'r flwyddyn flaenorol wedi’u datrys,
Casgliad – ymrwymiad i fonitro gweithrediad fel rhan o'r adolygiad blynyddol nesaf.”
Mae Canllawiau statudol Llywodraeth Cymru ar
Ddemocratiaeth mewn Prif Gynghorau yn nodi y gellir defnyddio'r Datganiad
Llywodraethu Blynyddol:
fel teclyn:
• ar gyfer gwelliant corfforaethol;
• gwerthuso cryfderau a gwendidau yn y
fframwaith llywodraethu; a
• fel rhan o gynllun gweithredu blynyddol
Mae ffurf newydd y Datganiad Llywodraethu
Blynyddol wedi'i ysgrifennu i grynhoi'r pwyntiau a'i wneud yn fwy apelgar i
ddarllenwyr ac yn hawdd ei ddilyn.
Y prif newidiadau:
- Lleihau ailadrodd gwybodaeth yn y Datganiad Llywodraethu Blynyddol a’r
Fframwaith Llywodraethu.
-Ychwanegu mwy o ddolenni at ddogfennau sydd eisoes wedi’u cyhoeddi
-Dileu dyddiadau pwyllgorau a'u disodli gyda pharagraffau sy'n crynhoi'r
gwaith a wnaed mewn pwyllgorau.
-Lleihau gwybodaeth mewn pwyntiau bwled a thablau a'u disodli gan
grynodeb byr.
CYTUNWYD i gymeradwyo fformat newydd y Datganiad Llywodraethu Blynyddol.
Dogfennau ategol: