Eitem Agenda

Eglurodd Arwyn Davies, Rheolwr Corfforaethol, Twf a Menter bod amrywiaeth o grantiau ar gael yng Ngheredigion i sefydliadau a busnesau at wahanol ddibenion, yn bennaf i gefnogi eu twf, eu harloesodd a'u cyfraniad i'r economi. Rhoddwyd rhai o’r rhesymau pam roedd busnesau’n derbyn grantiau gan y sector cyhoeddus. Yn gyffredinol, roedd grantiau'n cymell twf busnes, arloesi a datblygiad economaidd-gymdeithasol trwy ddarparu cymorth ariannol a chefnogaeth i fusnesau oedd yn dangos eu bod yn cyfrannu i’r amcanion cyhoeddus hyn. Roedd grantiau hefyd ar gael i sefydliadau cymunedol i gefnogi datblygiad mentrau oedd yn cefnogi datblygiad cyfleusterau a gweithgareddau yn y cymunedau hynny.

Roedd y wybodaeth yn yr adroddiad ond yn gynrychiolaeth o rywfaint o'r cyllid cymorth oedd ar gael ar hyn o bryd i fusnesau a sefydliadau yng Ngheredigion, ac nid oedd yn rhestr gynhwysfawr. Roedd llywodraethau neu gyrff y Llywodraeth yn lansio rhaglenni ariannu ar wahanol adegau i gefnogi blaenoriaethau a pholisïau'r Llywodraeth, felly cynghorwyd busnesau i ddefnyddio’r gefnogaeth oedd ar gael a chwilio'n eang am gymorth a allai fod ar gael ar unrhyw un adeg.

Darparwyd trosolwg o Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU (UKSPF) a oedd wedi galluogi sefydlu dau gynllun grant (Cronfa Datblygu a Chymorth Cymunedol Cynnal y Cardi a Chronfa Cefnogi Busnesau Lleol Cynnal y Cardi). Nodwyd, er bod y grantiau'n fach o ran swm ar brydiau, roeddent yn rhoi hyder i'r rhai a oedd wedi bod yn llwyddiannus yn eu cais ac a allai hefyd ddenu buddsoddiad preifat. Awgrymodd data diweddar fod mwy o fusnesau newydd wedi cychwyn yng Ngheredigion o'i gymharu â'r rhai oedd wedi cau dros y 2-3 blynedd diwethaf. Cyfrannodd sawl ffactor at hyn, gan gynnwys cymorth ariannol.

Cafodd yr aelodau gyfle i ofyn cwestiynau a gafodd eu hateb gan Arwyn Davies. Dyma'r prif bwyntiau a godwyd:

·       Rhaglen 3 blynedd oedd Cronfa Ffyniant Gyffredin y DU Cynnal y Cardi 2022-25, ac fe rannwyd y £12m a ddyrannwyd i Geredigion rhwng llawer o fusnesau a sefydliadau. Roedd nifer o brosesau ynghlwm â chyflawni'r gwaith o fewn y cyfnod hwn, gan gynnwys sefydlu'r rhaglenni, cymeradwyo ceisiadau a phrosesu'r ceisiadau unwaith y mae’r gwaith wedi'i gwblhau. 

·       Cytunodd y Bartneriaeth i gau cyfnod ymgeisio am grantiau Cynnal y Cardi 2022-25 ar 25 Mawrth 2024 oherwydd y nifer uchel o geisiadau ac er mwyn caniatáu i'r ceisiadau presennol gael eu hasesu. Roedd ailagor cyfleoedd cyllid grant yn ddibynnol ar addasrwydd y ceisiadau. Roedd yr un peth yn wir am y grantiau cymunedol.

·       Ystyriwyd fod grantiau i gefnogi busnesau a sefydliadau yn hanfodol, ac roedd yn gadarnhaol bod lefel uchel o ddiddordeb wedi bod o fewn y sir, a oedd yn adlewyrchu'r angen am gefnogaeth. Anogodd yr Aelodau ar y gwasanaeth i sicrhau nad oedd unrhyw gyllid a ddyrannwyd i'r ALl heb ei ddefnyddio.

·       Asesodd Panel geisiadau Cynnal y Cardi a sgoriwyd pob cais yn annibynnol. Ystyriwyd nifer o ffactorau, gan gynnwys y cynllun busnes, a sut y mae'n cyd-fynd â'r strategaeth economaidd leol. Pe bai busnes wedi methu'r trothwy o drwch blewyn, darparwyd adborth a lle’r oedd amser a chyllid yn caniatáu, roedd cyfle i ailymgeisio.

·       Datblygwyd cynlluniau i ehangu'r ddarpariaeth yng Nghanolfan Bwyd Cymru yn Horeb fel rhan o Raglen Tyfu Canolbarth Cymru. 

·       Yn hanesyddol, nid oedd Cymru wedi cael llawer o lwyddiant o ran denu grantiau arloesol, fodd bynnag, cyhoeddodd y Canghellor yn ystod Cyllideb y Gwanwyn diweddar fod swm o £5m wedi'i ddyrannu drwy gynllun Arloesi Ymchwil y DU (UKRI) i greu platfform at gyfer Lansio Bwyd Amaeth ar draws Canolbarth a Gogledd Cymru. Daeth y cyhoeddiad hwn yn dilyn cais aflwyddiannus gan CSC ar ran y rhanbarthau am gyllid i'r sector Technoleg Amaeth. Gobeithir y bydd y datblygiad yn darparu llwyfan ar gyfer arloesi ac yn gosod y rhanbarth mewn lle gwell i ddenu grantiau a buddsoddiadau yn y dyfodol. Un o'r prif dasgau ar gyfer CSC oedd sicrhau bod cymaint o'r £5m yn cael ei fuddsoddi yng Ngheredigion.

Rhoddodd Arwyn Davies drosolwg o’r Benthyciadau a gefnogir gan y Llywodraeth drwy Fanc Datblygu Cymru a Banc Busnes Prydain – Cronfa Buddsoddi Cymru. Yn gynyddol, roedd llywodraethau'n tueddu i ffafrio'r defnydd o arian ailgylchadwy ar ffurf benthyciadau, neu gymysgedd o grantiau a chyllid ailgylchadwy, i wneud y cronfeydd presennol yn fwy cynaliadwy i'r dyfodol.

Nodwyd bod yr heriau i fusnesau a sefydliadau mewn ardaloedd gwledig yn unigryw, ac felly, roedd argaeledd grantiau yn hanfodol i annog twf economaidd. Byddai asesiad o'r effaith ar economi Ceredigion a'r angen am y cymorth hwn yn cael ei gynnal a byddai'n cael ei gyflwyno i randdeiliaid gan gynnwys Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU.

Diolchodd y Cadeirydd i Arwyn Davies am adroddiad llawn gwybodaeth a'i annog i ddychwelyd gyda diweddariad pan fyddai’r amgylchiadau yn caniatáu.

CYTUNWYD i nodi'r adroddiad.