Eitem Agenda

Nododd y Cynghorydd Gareth Davies, Aelod y Cabinet dros Gyllid a Chaffael taw cipolwg mewn amser yw’r Datganiad Cyfrifon, sy’n seiliedig ar 31 Mawrth 2023. Nododd nad oedd ganddo gof o dderbyn adroddiad nad oedd wedi ei gymhwyso, a bod hyn yn dystiolaeth o fantolen gryf sy'n caniatáu sefyllfa ariannol dda yng Ngheredigion. Canmolodd y tîm Cyllid am eu proffesiynoldeb a'u profiad, gan nodi y bu’n heriol i geisio edrych yn ôl dros y cyfnod hwn tra’n llunio'r gyllideb ar gyfer y flwyddyn nesaf a sefyllfa ariannol hynod heriol i’w hwynebu yn y dyfodol.

Nododd y Cynghorydd Gareth Davies nad oedd gorwariant o £6k yn peri pryder, roedd lefel y Gronfa Gyffredinol yn parhau i fod yn £6.7m, a chronfeydd wrth gefn wedi'u clustnodi yn £48.8m a fydd yn lleihau wrth i'r blynyddoedd fynd yn eu blaen. Nododd fod mater yn ymwneud ag ailwerthuso asedau wedi codi llynedd, a diolchodd i'r tîm am wneud gwaith ar y mater hwn mewn cyfnod byr iawn.  Nododd fod adolygiad Concrit Awyredig Awtoclafiedig Cyfnerth (CAAC) wedi'i gynnal, gan gadarnhau y gellir rhoi sicrwydd nad oes tystiolaeth o bryderon yn ymwneud a CAAC yn y sir.  Nododd hefyd fod y Fantolen Harbyrau hefyd wedi'i chynnwys yn yr adroddiad, sy'n dangos cost flynyddol o £58k i'r awdurdod, gan awgrymu efallai nad yw'r ffioedd wedi cynyddu'n ddigonol yn ystod y blynyddoedd blaenorol a bod hyn yn rhywbeth i'r Pwyllgorau Trosolwg a Chraffu ei ystyried.

Diolchodd i Archwilio Cymru am eu gwaith a wnaed yn ystod amgylchiadau heriol a'i bod yn gadarnhaol mai bwriad yr Archwilydd Cyffredinol yw cyhoeddi adroddiad archwilio anghymwys ar y Cyfrifon. 

Nododd Duncan Hall, y Swyddog Arweiniol Corfforaethol Cyllid a Chaffael a Swyddog Adran 151 ei fod wedi rhoi trosolwg manwl yn ystod y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yn gynharach heddiw.  Nododd ei fod yn fodlon o ran mesuriadau allweddol fod y Fantolen Gyffredinol wedi aros yn ddigyfnewid, a bod cyflawni archwiliad anghymwys flwyddyn ar ôl blwyddyn yn reswm i’w ddathlu. 

Nododd y bu i’r Cyngor wynebu her sylweddol o ran nifer yr eitemau ystadau a oedd angen eu prisio, a bod ambell broblem wedi bod o ran hanfodion prosesu'r rhain.  Mae'r adroddiadau hyn yn ymwneud â chyfnod sydd dros 12 mis yn ôl, ac ers hynny mae penodiad newydd wedi'i wneud i'r tîm i gynorthwyo o ran capasiti. Byddai rheolaethau hefyd yn cael eu cryfhau, er mwyn sicrhau ffurfioldeb a chofrestru ac mae cynlluniau i adolygu sefyllfa o ran arwynebedd y llawr yn ystod yr adolygiad pum mlynedd.

Nododd y Cynghorydd Gareth Lloyd fod gwerth mynychu'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio cyn mynychu'r Cyngor gan fod hyn yn rhoi'r manylion i'r Aelodau cyn ystyried yn y Cyngor.  Nododd ei fod yn falch o dderbyn sicrwydd y bore yma y byddai systemau'n cael eu rhoi ar waith i adolygu'r sefyllfa drwy ail-werthuso ystadau, a'i fod yn edrych ymlaen at dderbyn diweddariadau ar y mater hwn.

Gofynnodd y Cynghorydd Keith Henson i Swyddog S151 egluro'r gwahaniaethau rhwng y cronfeydd wrth gefn y gellir eu defnyddio a'r rhai na ellir eu defnyddio.  Cadarnhaodd Duncan Hall fod cronfeydd wrth gefn wedi'u clustnodi yn cynnwys eitemau fel y Gronfa Gyffredinol, y cyllidebau ysgolion dirprwyedig, a chronfeydd wrth gefn ar gyfer cyflawni'r blaenoriaethau corfforaethol, o’u gymharu â’r Gronfa Bensiwn nad yw'n gronfa wrth gefn y gellir ei defnyddio.

Gofynnodd y Cynghorydd Keith Evans pam fod y newid i’r risgiau corfforaethol wedi newid cyn lleied.  Eglurodd Eifion Evans, Prif Weithredwr fod risgiau'n cael eu hadolygu ar sawl lefel, gyda'r rhai ar y lefel uchaf yn cael eu hadolygu gan y Grŵp Arweinyddol yn ystod cyfarfodydd wythnosol.  Gall y rhain gynnwys pethau fel yr argyfwng hinsawdd, na all yr awdurdod eu datrys ar ei ben ei hun; fodd bynnag, mae hyn yn cael ei ystyried wrth gynllunio ar gyfer y dyfodol.  Mae'r ffactorau risg hyn yn tueddu i fod yn hirdymor ac felly nid oes llawer o newid blynyddol o ran y lefelau risg.  Mae'r haen nesaf o risgiau yn benodol i wasanaethau unigol.  Ni fyddem yn disgwyl gweld sgôr uwch na 15 yn y meysydd hyn; fodd bynnag, os yw risg gwasanaeth yn sgorio'n uchel, byddai'n cael ei gyfeirio at y Gofrestr Risg Gorfforaethol a'i adolygu'n rheolaidd gan y Grŵp Arweinyddol.

Nododd y Cynghorydd Rhodri Evans ei fod wedi disgwyl y byddai'r gyllideb yn sgorio'n uwch ar y gofrestr risg ar gyfer Datganiad Cyfrifon 2023-24, oherwydd yr hinsawdd ariannol a chadarnhawyd bod y risg gorfforaethol a restrir yn y Datganiad Cyfrifon 2022-2023 yn briodol ar y pryd.

Gofynnodd y Cynghorydd Wyn Evans beth fyddai'n digwydd pe na bai gwelliant o ran ffigyrau asedau am y drydedd flwyddyn yn olynol. Cadarnhaodd Duncan Hall nad yr un achos yn ail-adrodd ei hun oedd hwn, a bod Archwilio Cymru wedi canmol Swyddogion am fynd i'r afael â phryderon y flwyddyn flaenorol.

Diolchodd y Cynghorydd Bryan Davies, Arweinydd y Cyngor i Archwilio Cymru am eu hadroddiad, ac i’r Swyddogion am eu holl gwaith caled.  Nododd fod nifer o faterion gweithredol wedi'u codi a rhoddodd sicrwydd na fyddai'r Cyngor yn gorffwys ar ei rwyfau.

Yn dilyn trafodaeth, PENDERFYNWYD cymeradwyo Datganiad Cyfrifon y Cyngor a Datganiad Cyfrifon yr Harbwr.