Eitem Agenda

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet dros Ysgolion, Dysgu Gydol Oes a Sgiliau, sef y Cynghorydd Wyn Thomas, yr adroddiad a rhoddodd Mr Barry Rees, Cyfarwyddwr Corfforaethol, Mrs Elen James, Swyddog Arweiniol Corfforaethol: Dysgu Gydol Oes a’r Prif Swyddog Addysg, a Mr Clive Williams, Swyddog Arweiniol Corfforaethol: Ysgolion a’r Dirprwy Brif Swyddog Addysg, gyflwyniad PowerPoint a oedd yn amlinellu cynnwys yr adroddiad. 

 

Adroddwyd bod y Cabinet wedi cytuno yn y cyfarfod rhithiol a gynhaliwyd ar 11 Ionawr 2022, y byddai’n amserol cynnal adolygiad o’r ddarpariaeth ôl-16 yng Ngheredigion. Bwriad yr adolygiad oedd darparu dadansoddiad ac arfarniad o’r sefyllfa gyfredol o ran y ddarpariaeth ôl-16 yng Ngheredigion a nodi opsiynau cynaliadwy i’r dyfodol, ynghyd â’u manteision ac anfanteision posib.

 

Nod yr adolygiad oedd i:

• greu set o egwyddorion cytûn a oedd yn ddysgwr-ganolog

• gynnig ystod o opsiynau hygyrch a chynaliadwy gan sicrhau bod llais y dysgwyr, llywodraethwyr, rhieni, penaethiaid a swyddogion yr Awdurdod Lleol yn rhan annatod o’r broses

• sicrhau bod ystyriaeth lawn wedi ei rhoi i ganfyddiadau ac argymhellion adolygiadau cenedlaethol Estyn a chefndir polisi presennol Llywodraeth Cymru gan gynnwys y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil a Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol

• rhoi ystyriaeth i wledigrwydd a goblygiadau ôl-troed carbon.

 

Yn ogystal, roedd cyd-destun ehangach i’r adolygiad hwn, sef:

• Penderfyniad Llywodraeth Cymru i sefydlu Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil (CADY) a fyddai’n gyfrifol, ymhlith materion eraill, am strategaeth, cyllido a goruchwylio’r sector addysg bellach, gan gynnwys colegau a chweched dosbarth ysgolion.

• Adroddiad Thematig Estyn ar Bartneriaethau Ôl-16 (Ionawr 2021).

• Y cyfleoedd a geid drwy Fargen Dwf Canolbarth Cymru, y Strategaeth Economaidd a’r Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol ar gyfer anghenion a sgiliau gweithlu’r dyfodol a rôl ganolog y Bartneriaeth Sgiliau Rhanbarthol yn y broses o gasglu a dadansoddi’r wybodaeth.

• Yr angen i sicrhau cynnig galwedigaethol eang o ansawdd, ynghyd ag arlwy ehangach o bynciau Safon Uwch, a fyddai’n caniatáu i ddysgwyr ddilyn cyfuniadau gwahanol o bynciau ac arbenigo yn eu diddordebau, waeth ble maent yn byw yn y sir.

• Adroddiad Estyn – Adolygiad o’r cwricwlwm 16-19 presennol yng Nghymru (Hydref 2022).

 

  Cytunwyd y dylid creu set o “egwyddorion cytûn a oedd yn ddysgwr-ganolog”, er mwyn sicrhau bod llais y dysgwyr, llywodraethwyr, rhieni a phenaethiaid yn cael lle canolog yn yr adroddiad. 

 

Rhoddwyd gwybod i’r Aelodau fod 6 egwyddor wedi’u llunio, sef -

 1) Dylid blaenoriaethu anghenion y dysgwyr dros unrhyw anghenion sefydliadol.

2) Dylid cynnal a gwella ymhellach y safonau cyffredinol uchel a welwyd yn ysgolion Ceredigion.

3) Dylid sicrhau gwell tegwch a chyfle cyfartal i bob dysgwr ar draws y sir o ran y cynnig, y cyngor ac arweiniad, gofal bugeiliol a llesiant, y gofynion teithio, y patrwm dysgu a’r mynediad at gefnogaeth. Mae hyn yn cynnwys sicrhau cefnogaeth bwrpasol ac arbenigol ar gyfer disgyblion ag anghenion dysgu ychwanegol gan sicrhau continwwm addysg ar eu cyfer yn absenoldeb ysgol arbennig yn y Sir.

4) Dylid cryfhau’r cynnig yn y Gymraeg i fod o leiaf yn gyson â’r cynnig yn y Saesneg er mwyn cynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg yng Ngheredigion a chyfrannu at weithlu a chymuned ddwyieithog.

5) Dylid sicrhau mynediad at ystod eang o gyrsiau academaidd a galwedigaethol o safon uchel gan gynyddu argaeledd presennol cyrsiau galwedigaethol i ddisgyblion ymhob rhan o’r sir.

6) Dylid sicrhau bod llywodraethiant y ddarpariaeth ôl-16 yn hyrwyddo’r egwyddorion uchod, yn ystyried prosesau gwella ansawdd strategol, yn sicrhau bod gwariant yn cael ei gadw gymaint â phosib oddi mewn i’r gyllideb ôl-16 ac yn caniatáu gwneud penderfyniadau sydd yn rhoi ystyriaeth i gynaliadwyedd amgylcheddol ac ôl-troed carbon.

 

Darn allweddol o’r adolygiad oedd casglu barn grŵp eang o randdeiliaid. Anfonwyd arolygon allan i grwpiau allweddol, sef dysgwyr, rhieni / gofalwyr, athrawon a chyflogwyr a derbyniwyd cyfanswm o 1,306 o ymatebion gan yr unigolion hyn. Yn ogystal, cynhaliwyd cyfweliadau gyda chynrychiolwyr o ddarparwyr addysgol, yr awdurdod lleol a phartneriaid eraill.

 

Dadansoddwyd yr ymatebion a gosodwyd yr ymatebion o dan chwe phrif thema -

• Dewis eang

• Iaith

• Lleoliad

• Cysylltiadau byd gwaith

• Cydweithio rhwng ysgolion neu sefydlu canolfannau rhagori

• Athrawon a chyngor da, diduedd

 

Y cam nesaf oedd ystyried y sefyllfa gyfredol h.y. niferoedd disgyblion, y sefyllfa ariannol, yr ystod / dewis o bynciau a oedd ar gael i’r dysgwyr ac ati, a llunio opsiynau i’w hystyried a fyddai’n edrych ar fanteision ac anfanteision yng nghyd-destun yr egwyddorion.

 

Yn gryno, roedd yr adolygiad yn gofyn am farn ynghylch pedwar opsiwn posib, sef:

Opsiwn 1: Cynnal y Sefyllfa Gyfredol

Opsiwn 2: Datblygu’r Sefyllfa Gyfredol

Byddai darpariaeth ôl-16 yn parhau ar y 6 safle presennol. Byddai’r 6 Bwrdd Llywodraethol presennol yn parhau gyda’u rolau presennol o ran llywodraethiant hyd at 16 oed ond yn cytuno â’r Awdurdod Lleol i ffurfio Bwrdd Strategol a fyddai’n rheoli cyllideb ôl-16 yr Awdurdod, sicrhau

trefniadau addas ar gyfer cyd-gynllunio’r cwricwlwm ac yna comisiynu’r ddarpariaeth gan yr ysgolion, e-sgol a phartneriaid eraill.

Opsiwn 3: Darpariaeth mewn rhai ysgolion

Byddai’r opsiwn hwn yn ddatblygiad o Opsiwn 2 uchod. Byddai’n golygu cau’r ddarpariaeth ôl-16 ar un neu fwy o safleoedd. Yna, megis yn Opsiwn 2, byddai’r Byrddau Llywodraethol hynny yn parhau gyda’u rolau presennol o ran llywodraethiant hyd at 16 oed ac yn cytuno â’r Awdurdod Lleol i ffurfio Bwrdd Strategol a fyddai’n rheoli cyllideb ôl-16 yr Awdurdod, sicrhau trefniadau addas ar gyfer cyd-gynllunio’r cwricwlwm ac yna comisiynu’r ddarpariaeth gan yr ysgolion, e-sgol a phartneriaid eraill. Byddai’r Bwrdd hefyd yn gyfrifol am fonitro ansawdd y ddarpariaeth ac yn gwneud argymhellion i’r Awdurdod Lleol a’r darparwyr ar gyfer gwella.

Opsiwn 4: Un Ganolfan

Byddai’r opsiwn hwn yn cynnig newid mwy pellgyrhaeddol. Byddai’n golygu cau’r ddarpariaeth ôl-16 bresennol a sefydlu Canolfan Ragoriaeth, yn cynnwys ystod o bartneriaid, ar un neu fwy o safleoedd daearyddol addas. Byddai Corff Llywodraethol sydd yn annibynnol o’r ysgolion yn

gyfrifol am y cyllid a’r cwricwlwm ac yn penodi nifer bach o staff craidd ar gyfer llywio a rheoli’r gwaith.

 

Yn dilyn cwestiynau o’r llawr ynghylch yr opsiynau a gyflwynwyd, CYTUNWYD i argymell i’r Cabinet y dylid cynnal Astudiaeth Ddichonolrwydd er mwyn rhoi ystyriaeth fanwl i Opsiwn 2 ac Opsiwn 4 yn yr Adolygiad, fodd bynnag dylid hefyd ystyried Opsiwn 3 pe na bai’r wybodaeth a ddarparwyd ar gyfer Opsiwn 2 a 4 yn hyfyw.