Eitem Agenda

Croesawodd y Cadeirydd Angela Lodwick a diolchodd iddi am fynychu ac am ei pharodrwydd i siarad ag Aelodau’r Pwyllgor. Gwahoddwyd y Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Cymunedau sy'n Dysgu i arsylwi ar yr eitem hon ar yr agenda.

Rhoddodd Angela Lodwick gyflwyniad i'r aelodau, yn amlinellu'r canlynol:

·     Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

·     Gwasanaethau iechyd meddwl plant uwchradd a’r glasoed y GIG (Rôl a Swyddogaeth, Llwybr Atgyfeirio a Mewngymorth i’r Ysgol)

·     Gwasanaeth Iechyd Meddwl Cynradd

·     Lles Emosiynol/ Ysgolion

·     Fframwaith Gwasanaeth gwasanaethau iechyd meddwl plant uwchradd a’r glasoed a Gwasanaethau Arbenigol GIG Cymru

·     Atgyfeiriadau wedi’u cael ac wedi’u derbyn (data am Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Cheredigion)

·     Gweithlu Gwasanaethau iechyd meddwl plant uwchradd a'r glasoed ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a Cheredigion

·     Effaith a chanlyniadau cadarnhaol oherwydd Covid-19

·     Cydgynhyrchu: Future Minds, Gwasanaeth Cwnsela Digidol Ar-lein KOOTH gan gynnwys problemau ymgyflwyno ac Arts Boost

·     Iechyd a Lles Diogel Plant a phobl ifanc sydd mewn trallod iechyd meddwl a chanlyniadau

·     Ymyriadau i hybu lles meddyliol

Cafodd yr aelodau gyfle i ofyn cwestiynau a gafodd eu hateb gan Angela Lodwick. Dyma'r prif bwyntiau a godwyd:

·       Roedd pryderon a godwyd gyda meddygon teulu yn ymwneud â diffyg atgyfeirio plant a phobl ifanc a chydag amseroedd aros; roedd pob meddyg teulu yn ymwybodol o lwybr atgyfeirio’r Un Pwynt Cyswllt. Roedd y rhan fwyaf o atgyfeiriadau yn cael eu gwneud gan ysgolion, o bosibl gan fod staff a nyrsys ysgolion yn fwy cyfarwydd â’r plant a’r bobl ifanc. Y targed gan Lywodraeth Cymru oedd i bob asesiad gael ei gynnal o fewn 28 diwrnod i’r atgyfeiriad, ond yn ystod Covid-19, bu oedi gyda gwasanaethau iechyd meddwl plant cynradd a’r glasoed oherwydd cynnydd sylweddol mewn atgyfeiriadau.

·       Awgrymwyd bod angen codi ymwybyddiaeth y cyhoedd o ffyrdd o gael gafael ar wasanaethau. Roedd y wefan wrthi’n cael ei diweddaru.

·       Roedd KOOTH yn cyflogi cwnselwyr hyfforddedig, ond ni chafodd ei ddatblygu yn lle gwasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed. Roedd system wedi'i sefydlu i roi gwybod i wasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed os ystyrir bod plant a phobl ifanc yn risg uchel. O ran KOOTH, roedd y rhan fwyaf o ddefnyddwyr rhwng 14-17 oed. Nid oedd dadansoddiad o ryw'r defnyddwyr ar gael yn ystod y cyfarfod.

·       Cydnabuwyd bod gwasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed wedi datblygu'n sylweddol dros y degawd diwethaf ynghyd â sgyrsiau am iechyd meddwl. Roedd ffocws gwasanaethau iechyd meddwl plant cynradd a’r glasoed ar ymyrraeth gynnar ac mae Gwasanaethau Mewngymorth Ysgolion wedi bod yn weithgar yng Ngheredigion ers 3 blynedd sydd wedi codi hyder athrawon mewn iechyd meddwl plant a’r glasoed.

·       Darparodd gwasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed wasanaethau i bobl ifanc hyd at 18 oed; roedd arweinydd pontio yn ei le i gynorthwyo gyda'r pontio i wasanaethau iechyd meddwl oedolion.

·       Roedd gwaith yn mynd rhagddo i gael safle mwy addas ar gyfer gwasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed yn Aberystwyth gan nad oedd Tŷ Helyg yn cael ei ystyried yn addas i'r diben.

·       Mewn achosion lle na dderbyniodd gwasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed atgyfeiriad, roedd y plant a phobl ifanc yn cael eu cyfeirio/yn cael cyngor neu’n cael eu hatgyfeirio at wasanaeth gwahanol.

·       O ran y ddarpariaeth Gymraeg a ystyriwyd yn allweddol, roedd disgwyl i wasanaethau iechyd meddwl plant a’r glasoed gadw at Ddeddf yr Iaith Gymraeg. Fe ddygwyd staff Cymraeg eu hiaith o'r gwasanaeth i mewn i gynnal asesiadau a thriniaeth ar gyfer plant a phobl ifanc pan fo angen.

·       Roedd gorbryder/straen wedi cynyddu’n sylweddol ers pandemig Covid-19 ac ar hyn o bryd, dyma’r broblem fwyaf o ran ymgyflwyno mewn plant a phobl ifanc. Roedd llwybr wedi'i ddatblygu i staff nodi a darparu ymyrraeth. 

·       Er bod tîm anhwylderau bwyta ym Mhen-y-bont ar Ogwr, codwyd pryderon gan nad oedd uned haen 4 benodedig ar gyfer anhwylderau bwyta yng Nghymru.

Diolchodd y Cadeirydd, ar ran y Pwyllgor, i Angela Lodwick am fynychu ac am ei chyfraniad gwerthfawr. Nododd fod y drafodaeth yn sicr wedi codi cwestiynau ac wedi amlygu'r angen am fwy o gymorth i blant a phobl ifanc. Cytunwyd y byddai copi o'r cyflwyniad yn cael ei rannu gydag Aelodau'r Pwyllgor maes o law.

Yn dilyn cwestiynau gan Aelodau’r Pwyllgor, cytunwyd i nodi’r wybodaeth ac i ddarparu adborth i'r Cabinet os oes angen.