Eitem Agenda

Dywedodd y Cynghorydd Keith Henson, yr Aelod Cabinet, mai diben yr adroddiad oedd rhoi diweddariad ar y cynnydd a wnaed o ran y camau a oedd wedi’u nodi yn y Cynllun Gweithredu Sero Net. Cyfeiriwyd at y cefndir fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad.

Esboniodd Bethan Lloyd Davies fod adroddiadau yn cael eu paratoi fel rhan o’r Cynllun Rheoli Carbon ers 2017/18. Yn 2021/22, roedd ffynonellau ychwanegol ar gyfer allyriadau wedi cael eu hychwanegu ac felly roedd angen gwneud llawer o waith cyn adrodd ar yr allyriadau yn y dyfodol.

Rhoddwyd y cyfle i’r Aelodau ofyn cwestiynau. Atebwyd y cwestiynau hyn gan Bethan Lloyd Davies a Rhodri Llwyd. Roedd y prif bwyntiau a godwyd fel a ganlyn:

·       Cododd yr Aelodau bryderon nad oedd gan y grid ddigon o gapasiti  i wasanaethu’r sir a chefnogi ymrwymiad yr Awdurdod i fod yn Sero Net erbyn 2030. Dywedwyd bod y mater hwn yn cael ei godi’n aml mewn cyfarfodydd a bod awdurdodau cyfagos yn ei godi hefyd. Roedd National Grid a Scottish Power yn eistedd ar fyrddau a oedd yn llunio cynlluniau ynni lleol. Serch hynny, prin oedd eu cyllidebau a byddent yn buddsoddi yn y mannau lle ystyrir bod angen gwneud hynny.

·       Er bod gweithwyr yn teithio llai i’r gwaith am eu bod yn gweithio gartref, codwyd pryderon y byddai angen gwresogi mwy o gartrefi yn ystod y dydd yn nhymor y gaeaf. Dywedwyd bod yr allyriadau o weithio gartref yn cael eu hystyried yn Adroddiadau Allyriadau Llywodraeth Cymru.

·       Roedd y trydan a oedd yn dod o’r paneli solar a osodwyd ar adeiladau’r Cyngor yn cael ei ddefnyddio gan yr adeiladau yn y lle cyntaf ac roedd gweddill y trydan yn cael ei anfon i’r grid. Os oedd yna daliad Tariff Cyflenwi Trydan ynghlwm, roedd y taliadau’n cael eu gwneud yn ganolog i’r awdurdod. Yn gyffredinol, roedd yn cymryd 10 mlynedd i adennill yr arian a fuddsoddwyd ynddo.

·       Roedd Llywodraeth Cymru wedi cynnal adolygiad rheoli tir ynghylch Canolfan Rheidol ac Ysgol Bro Teifi; nid oedd y canfyddiadau wedi dod i law hyd yma. Byddai ystyriaeth yn cael ei rhoi maes o law i fatris er mwyn storio’r ynni a oedd dros ben.

·       Nodwyd bod y bwriad o ddod yn Sero Net erbyn 2030 yn uchelgeisiol o ystyried y sefyllfa ariannol. Ar hyn o bryd, ni fyddai Llywodraeth Cymru yn cosbi’r awdurdod am beidio â chyrraedd Sero Net erbyn 2030, ond dyma oedd yr amcan yn genedlaethol ar gyfer cyrff yn y sector cyhoeddus.

·       O ran fflyd yr awdurdod, byddai’r posibilrwydd o drosi’r cerbydau i rai a oedd yn defnyddio Olew Llysiau wedi’i drin â dŵr (HVO), a oedd yn ddrutach, yn cael ei archwilio ynghyd â hydrogen. Nodwyd bod HVO 20% yn well na disel ar y cyfan ond fel yr oedd pethau, o ddefnyddio methodoleg Llywodraeth Cymru, byddai hyn yn arwain at welliant bach yn y ffigurau yn unig.

·       Dywedwyd y byddai plannu coed yn cael ei ystyried yn yr hirdymor i wrthbwyso carbon ac am bob coeden a fyddai’n cael ei dorri ar dir yr oedd y Cyngor yn berchen arno oherwydd Gwywiad Coed Ynn, byddai 3 coeden yn cael eu plannu yn eu lle. O ran y ffigurau, roedd coed yn dod o dan y pennawd allyriadau ar y tir.

·       Roedd awdurdodau lleol eraill yn defnyddio’r un system i gasglu data at ddibenion adrodd. Y gobaith y flwyddyn nesaf oedd y byddai Llywodraeth Cymru yn darparu gwell methodoleg fel y gallai awdurdodau gael gwell dealltwriaeth o’r sefyllfa. Ar hyn o bryd, po fwyaf o arian a oedd yn cael ei wario, y mwyaf o garbon a oedd yn cael ei gynhyrchu.

·       Nid oedd yr awdurdod ond yn medru adrodd ar ddaliadau tir y Cyngor. Roedd cyrff eraill megis Cyfoeth Naturiol Cymru yn cynnwys tir yr oeddent yn berchen arno yn eu hadroddiadau nhw.

Yn dilyn cwestiynau gan Aelodau’r Pwyllgor, cytunodd yr Aelodau i nodi’r cynnydd a oedd wedi’i wneud o ran y camau a nodwyd yn y Cynllun Gweithredu Sero Net.