Eitem Agenda

           Cyflwynodd Sarah Groves-Phillips y cefndir i’r mater dan sylw a’r sefyllfa

           bresennol.

           Ym mis Ionawr 2021 rhyddhaodd Cyfoeth Naturiol Cymru gyngor cynllunio dros dro

           ynghylch datblygu yn nalgylch Ardaloedd Cadwraeth Arbennig afonol yng Nghymru. Yn dilyn monitro cydymffurfiaeth Afon Teifi, a oedd yn gweld methiant ysbeidiol o ran lefelau ffosffad, roedd y cyngor hwn yn sicrhau na fyddid yn caniatáu unrhyw ddatblygiad pellach a oedd â’r potensial i gynyddu lefelau ffosffad yn yr Ardaloedd Cadwraeth Arbennig afonol.  

           Yna rhoddodd Steve Wilson gyflwyniad pwerbwynt yn amlinellu Cynlluniau Dŵr

           Cymru. Esboniodd hefyd y broses o liniaru'r mater ffosffadau.           

           Sicrhaodd Owain George Daniel Aelodau'r Pwyllgor fod gwaith yn mynd rhagddo

           yn y cefndir.  Dywedodd wrth y Pwyllgor fod rhanddeiliaid perthnasol yn ymwneud yn llawn â’r broses hon.

           Mae’r canllawiau a gyhoeddwyd gan Gyfoeth Naturiol Cymru wedi cael effaith sylweddol ledled y sir. Yn benodol:

1.    Effeithir ar Lanbedr Pont Steffan, Tregaron a Llandysul a’r aneddiadau cyfagos;

2.    Rhoddwyd saib ar y Cynllun Datblygu Lleol;

3.    Nid yw’n bosib cyflenwi’r safleoedd a neilltuwyd yn yr ardal yr effeithir arni (dros 500 o gartrefi, 114 ohonynt i fod yn rhai fforddiadwy);

4.    Bu’n rhaid dirymu neu wrthod ceisiadau cynllunio;

5.    Mae Dŵr Cymru wedi cadarnhau mai dim ond un Gwaith Trin Dŵr Gwastraff sy’n stripio ffosffad a geir yng Ngheredigion, yn Llanddewi Brefi, ac mae cynlluniau heb eu cadarnhau y gall un arall (Tregaron) gael ei gynnwys yng nghyfnod Cynllunio Rheoli Asedau 2025-2030;

6.    Mae gwaith rhagarweiniol ar ddosrannu ffynonellau (ar gyfer Dŵr Cymru ar Afon Gwy) yn dangos bod cyfran sylweddol o ffosffadau yn dod o amaethyddiaeth yn ogystal ag o weithfeydd Trin Dŵr Gwastraff. 

Wedyn cafodd Aelodau'r Pwyllgor gyfle i holi Swyddogion Dŵr Cymru a Chyngor Sir Ceredigion a dyma'r prif bwyntiau/pryderon a godwyd:

·         Cadarnhawyd, ar ôl casglu samplau o'r afonydd, fod Ffynhonnell Annibynnol yn craffu ar lefel y ffosffadau a oedd yn bresennol;

·         Mynegwyd pryder ynghylch trefi Tregaron, Llanbedr Pont Steffan a Llandysul gan nad oes cynlluniau ar gyfer y pum mlynedd nesaf ac felly ni fydd datblygiadau newydd yn cael eu cymeradwyo. Ymatebodd Steve Wilson gan ddweud y gellir diwygio'r cynllun AMP8 o hyd;

·         Mae ymrwymiad cadarn gan Ddŵr Cymru i ymchwilio i atebion priodol;

·         Mae angen perswadio Cyfoeth Naturiol Cymru i ystyried dalgylchoedd yn hytrach na lleoliadau;

·         Mynegwyd pryder ynghylch rhyddhau carthion crai i afon Aeron yn Aberaeron.  Cadarnhaodd Steve Wilson fod hwn yn fater y mae'n ymwybodol ohono a bydd yn ei drafod gyda'r Aelod Lleol, y Cynghorydd Elizabeth Evans, yn dilyn y cyfarfod;

·         Gofynnodd Aelod a ddylid rhoi'r gorau i hidlo cemegol?  Atebodd Steve Wilson fod ymgyrch i drin yn naturiol, â charbon isel ac yn ysgafn o ran cemegion, ond yn anffodus yr unig dechneg sy'n cynnig elfen o sicrwydd ar hyn o bryd yw’r un gemegol;

·         Mewn ymateb i gwestiwn ynghylch dŵr ymdrochi, cadarnhaodd Steve Wilson fod Dŵr Cymru wedi ymrwymo 100% i sicrhau dyfroedd glân ar bob traeth;

·         Mae’r fasnach bysgota ar Afon Teifi yn destun pryder ar hyn o bryd;

·         Dywedodd Aelod fod gwaith carthion heb ei fabwysiadu mewn hen ystadau a brynwyd yn ystod y newid yn 1986 a bod llawer dal yn gorfod talu hyd at £900.00 y flwyddyn am waith cynnal a chadw.  Cadarnhaodd Dŵr Cymru, oherwydd mater ffosffad, na ellir mabwysiadu’r rhain ar hyn o bryd;

·         Mewn ymateb i gwestiwn, dywedodd Owain George Daniel fod dyhead i alluogi mathau o ddatblygu na fyddai'n cael effaith ar ffosffadau a hynny i sicrhau bod masnachu yn gallu parhau yn lleol;

·         Dywedodd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Ellen ap Gwynn, a'r Cynghorydd Rhodri Evans fod y Cabinet wedi anfon llythyr at Mark Drakeford, Prif Weinidog Cymru, Julie James, y Gweinidog dros Newid Hinsawdd, Lesley Griffiths, y Gweinidog dros Faterion Gwledig, a Vaughan Gething, Gweinidog yr Economi, ynghylch pryderon yr Awdurdod o ran Economi a Datblygu yn sgil Ffosffadau, ac ni chafwyd ateb hyd yma;

·         Hefyd cadarnhaodd yr Arweinydd ei bod, ar y cyd ag Eifion Evans y Prif Weithredwr, wedi cyfarfod â Chyfoeth Naturiol Cymru. Mynegodd y Cynghorydd ap Gwynn ei siom nad oedd yr un cynrychiolydd o Gyfoeth Naturiol Cymru yn bresennol yn y cyfarfod hwn;

·         Mewn ymateb i sylw ynglŷn â bod Afon Teifi yn go agos at gydymffurfio, dywedodd Dŵr Cymru fod gwaith ar y gweill sy'n cynnig rhywfaint o obaith am ateb maes o law a bod yn rhaid cydweithio er mwyn cyflawni’r canlyniad llwyddiannus a awgrymir;

·         Mae Bwrdd Rheoli Maethynnau wedi'i sefydlu sy'n cynnwys yr holl Randdeiliaid perthnasol a disgwylir iddo gyfarfod cyn bo hir;

·         Awgrymwyd bod Dŵr Cymru yn cysylltu ag IBERS gan eu bod yn gwneud gwaith ymchwil ar hyn o bryd i weld a allant helpu gydag atebion posibl.

           Ar ran Aelodau'r Pwyllgor, diolchodd y Cadeirydd i swyddogion Dŵr Cymru

           am fod yn bresennol ac am eu cyfraniad gwerthfawr i’r cyfarfod.  Diolchodd

           y Cadeirydd hefyd i Sarah Groves-Phillips.

           Awgrymwyd a chytunodd Aelodau'r Pwyllgor fod y Cadeirydd yn ysgrifennu at

           Gyfoeth Naturiol Cymru i fynegi eu siom fod cynrychiolydd heb fynychu'r cyfarfod

           fel y cytunwyd yn flaenorol.