Eitem Agenda

Bu cynrychiolwyr o’r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Cymunedau Iachach yn arsylwi ar gyfarfod o Gyd-bwyllgor Iechyd a Gofal Canolbarth Cymru ar 25 Mai 2021. Tynnwyd sylw’r Pwyllgor at y prif faterion a drafodwyd yng Nghyfarfod Cyd-bwyllgor Iechyd a Gofal Canolbarth Cymru. Roedd rhan fwyaf y materion hyn yn gysylltiedig â Covid-19. Mynegwyd pryder dybryd ynghylch y ffaith bod 30,000 o bobl erbyn hyn ar restr aros Hywel Dda. 

           

            Roedd yr Aelodau wedi codi’r cwestiynau canlynol:

 

Cwestiwn:

            Ceir pryderon nad yw cleifion yn medru gweld eu meddygon teulu. Mewn rhai achosion, dim ond asesiad dros y ffôn sydd ar gael iddynt. Sut mae gwella’r sefyllfa hon?

Ymateb:

Dr Sion James, Dirprwy Gyfarwyddwr Meddygol – Gofal Sylfaenol a Gwasanaethau Cymunedol, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

Mae mwyafrif y meddygfeydd teulu yn dal i weithredu model brysbennu ar gyfer apwyntiadau Gofal Sylfaenol, sy'n golygu bod cleifion yn cyrchu gwasanaethau dros y ffôn neu trwy e-bost yn y lle cyntaf.  Rhaid i feddygfeydd gydbwyso anawsterau cadw pellter cymdeithasol i gadw cleifion yn ddiogel â'r angen i sicrhau apwyntiadau wyneb yn wyneb lle bo angen.  Felly bydd clinigwr yn cytuno â'r claf ar y canlyniad mwyaf priodol iddo yn dilyn brysbennu dros y ffôn.  Gallai hwn fod yn ymgynghoriad o bell a fydd yn cyfeirio at wasanaeth arall, neu'n apwyntiad wyneb yn wyneb â chlinigydd.  Os yw claf yn teimlo ei fod yn cael anhawster cael gafael ar wasanaethau yn ei bractis, yna byddem yn ei annog i gysylltu â thîm Pryderon Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda ar 0300 0200 159.

 

Dylai cleifion ddisgwyl y bydd y modelau cyrchu gwasanaethau yn newid fel eu bod yn gwneud mwy o ddefnydd o ymgyngoriadau digidol ac o bell yn rhan o fodel y dyfodol; fodd bynnag, bydd y cleifion hynny y mae'n ofynnol iddynt gael apwyntiadau wyneb yn wyneb yn gallu cael apwyntiadau o'r fath.

 

Cwestiwn:

Mae nifer o bobl yn gofyn a fydd yn rhaid iddynt gael brechlyn bob blwyddyn i’w hamddiffyn nhw rhag amrywiolynnau newydd COVID-19. Mae rhai yn poeni wedi iddynt glywed bod pobl wedi marw ar ôl cael eu heintio gan amrywiolyn Delta. Sut ydych chi’n paratoi ar gyfer hyn?

 

Ymateb:

Jo McCarthy, Dirprwy Gyfarwyddwr Iechyd Cyhoeddus / Ymgynghorydd Meddygaeth Iechyd Cyhoeddus, Tîm Iechyd Cyhoeddus Hywel Dda ar ran

Ros Jervis, Cyfarwyddwr Iechyd Cyhoeddus, Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

 

Rydym yn aros am arweiniad cenedlaethol ynghylch a fydd rhaglen frechu COVID-19 yn flynyddol, ac i bwy.

 

Ar hyn o bryd rydym yn paratoi ar gyfer nifer o senarios, gan gynnwys

-           Brechiad blynyddol ar gyfer holl boblogaeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda a roddir gyda brechlynnau ffliw (os cymeradwyir hyn).

-           Brechiad blynyddol ar gyfer holl boblogaeth Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda, a roddir o leiaf 7 diwrnod.

-           Brechiad blynyddol i'r rhai sydd fwyaf mewn perygl (grwpiau JCVI 1-9) ar wahân a gyda brechlynnau ffliw.

-           Gwahanol linellau amser posibl ar gyfer dosau atgyfnerthu, gan gynnwys y posibilrwydd o ddosau atgyfnerthu 6 mis-3 blynedd.

 

Mae'r Bwrdd Iechyd wedi'i baratoi'n dda ar gyfer llawer o senarios gan fod gennym 7 safle brechu torfol gweithredol a pherthynas dda â gofal sylfaenol ynghylch cyflenwi.

 

Mae'n anodd iawn i ni gynnig unrhyw beth mwy pendant ar hyn o bryd gan nad ydym yn gwybod beth fydd y gofyn yn genedlaethol.

 

            Cwestiwn

            Mae nifer o bobl wedi mynegi pryderon ynghylch yr anawsterau sy’n codi wrth gasglu presgripsiynau o’r fferyllfa pan fyddant eu hangen. Yn aml mae’n rhaid iddynt aros wythnos ar ôl i’r meddyg anfon y presgripsiwn i’r fferyllfa. Mae un fferyllfa wedi mynegi pryder bod Brexit wedi achosi anawsterau wrth geisio cael moddion o’r Undeb Ewropeaidd.

            Beth sy’n achosi’r problemau ac a fydd pethau’n gwella?

 

Ymateb:

  Jill Paterson, Cyfarwyddwr Gofal Sylfaenol, Cymunedol a Hirdymor a Jenny Pugh-Jones, Pennaeth Rheoli Meddyginiaethau. Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda

 

Dros y 3 i 4 blynedd diwethaf, bu heriau cynyddol i fferyllfeydd cymunedol sicrhau meddyginiaethau i gyflawni presgripsiwn i'n cleifion.  Nid oes un rheswm dros hyn ond mae nifer o bethau sy'n effeithio ar y gadwyn gyflenwi.  Mae fferyllfeydd yn gwneud pob ymdrech i ddod o hyd i feddyginiaethau gan ystod o gyflenwyr, gan dreulio oriau lawer yn mynd ar ôl cwmnïau i sicrhau cyflenwadau.

 

Mae'r farchnad gyflenwi ar gyfer meddyginiaethau yn hynod gymhleth ac fel marchnad fyd-eang mae digwyddiadau a all ddigwydd ledled y byd yn dylanwadu arni.  Rwyf wedi ceisio crynhoi rhai o'r ffactorau:

a)         Mae cwmnïau'n aml yn dewis cyfyngu faint o gyflenwad i fferyllfa ar sail ei ddefnydd misol ar gyfartaledd.  Mae hyn yn achosi problemau lle gallai fferyllfa gael defnydd ychwanegol un mis, gan achosi’r angen i ddarparu ‘tocyn dyledus’ sy’n ei gwneud yn ofynnol i’r claf alw yn ôl eto am weddill ei bresgripsiwn.  Er bod hyn yn cael ei nodi'n gyson fel mater ar lefel genedlaethol y DU, mae cwmnïau'n rhydd i benderfynu faint o'u stoc sy'n cael ei gyfeirio at ba wlad.

b)         Gwneir cynhyrchion generig a llawer o'r cynhyrchion brand mewn nifer o wledydd ond yn aml gan nifer fach o weithgynhyrchwyr.  Pan fydd gwneuthurwr yn derbyn arolygiad ac yn ofynnol iddo wneud gwelliannau ar unwaith, gallai hyn arwain at nifer o gynhyrchion ddim ar gael am sawl mis mwyach.  Mae hyn yn digwydd yn gymharol aml ac yn achosi problemau cyflenwi sylweddol ledled y byd. Gall un uned wneud yr un cynhyrchion ar gyfer ystod o gwmnïau

c)         Mae'n anodd darganfod a oes unrhyw un o'r prinder a'r oedi cyfredol yn gysylltiedig â Brexit gan nad yw'r rhain yn faterion newydd.  Nid wyf yn ymwybodol bod hyn wedi gwaethygu dros yr ychydig fisoedd diwethaf, er yn ddi-os bydd rhai cyffuriau sy'n cael eu heffeithio gan newidiadau i reoliadau mewnforio ond yn gyffredinol rwy'n deall bod y llwybrau hyn yn glir oherwydd natur dyngedfennol meddyginiaethau.

 

Ni allaf roi unrhyw arwydd o pryd y bydd hyn yn gwella, ond gallaf roi sicrwydd bod fferyllfeydd yn gwneud popeth o fewn eu gallu i gynnal cyflenwad i gleifion.  Yn aml, byddant yn cysylltu â meddygon teulu i awgrymu / cytuno ar ddewis arall tebyg i'r feddyginiaeth ar y presgripsiwn.  Maent yn aml yn ‘benthyg’ oddi wrth ei gilydd i ateb gofynion, gan gynnwys ar gyfer ceisiadau anarferol neu frys gan fferyllfeydd yr ysbyty hefyd.

 

 

Dywedodd y Swyddog Craffu fod y cylch gorchwyl yn nodi y dylai hyd at dri Aelod Craffu o bob cyngor, gan gynnwys, er enghraifft, Cadeirydd y Pwyllgor Craffu / y cynullydd fod yn rhan o’r Gweithgor Craffu. Serch hynny, roedd y trefniant hwn yn un hyblyg.

Yn dilyn trafodaeth, cytunwyd y byddai’r aelodau canlynol yn cynrychioli Ceredigion:

•           Y Cadeirydd: Y Cynghorydd Bryan Davies

•           Yr Is-gadeirydd: Y Cynghorydd Lyndon Lloyd

•           Y Cadeirydd Blaenorol: Y Cynghorydd Mark Strong

•           Cynrychiolydd o’r Grŵp Annibynnol: Y Cynghorydd Keith Evans