Agenda a Chofnodion

Ymddiheurodd y Cynghorwyr Ceris Jones a Gareth Lewis am eu hanallu i fynychu’r cyfarfod.

Ni ddatgelwyd unrhyw fuddiannau.

Bu i’r Cynghorydd Keith Evans, Cadeirydd y Cyngor, longyfarch:

a)   Ceri Jones o Lanon ar ennill Pencampwriaeth Hare and Hound Ieuenctid Cymru 2024;

b)   Ella Williams o Lanon ar ennill Pencampwriaeth Pistolau Ysgolion Cymru 2024;

c)   Clwb Ffermwyr Ifanc Llangwyryfon ar ennill Gwobr Genedlaethol Ysbryd Cymunedol;

ch)  Mike Davies, Arweinydd Gwaith Priffyrdd, Cyngor Sir Ceredigion, ar gael ei ddewis i gynrychioli Cymru yn y categori Vet 55 yn rasys Traws Gwlad Meistri Prydain ac Iwerddon; a hefyd

d)   Clybiau Ffermwyr Ifanc Ceredigion ar ennill Eisteddfod CFfI Cymru.

Gwnaeth y Cynghorydd Bryan Davies, Arweinydd y Cyngor a'r Aelod o’r Cabinet dros Wasanaethau Democrataidd, Polisi, Perfformiad a Phobl a Threfniadaeth, gyflwyno’r adroddiad i'r Cyngor gan roi braslun o’r opsiynau, y weithdrefn a'r ymateb i'r ymgynghoriad cyhoeddus ynghylch a ddylid mabwysiadu system bleidleisio Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy ar gyfer etholiadau Cyngor Sir Ceredigion o hyn ymlaen.

Nodwyd y canlynol gan Aelodau’r Cyngor:

-       Y byddai’r diwygiad yn y system bleidleisio yn para mewn grym am ddau etholiad yn olynol;

-       Yr effaith ar wardiau gwledig a fyddai'n cwmpasu ardal ddaearyddol fawr o gymharu â’r wardiau trefol;

-       Pryderon y gallai wardiau mwy o faint sydd â 3 - 6 Aelod effeithio ar y cyswllt lleol rhwng Aelodau a’r trigolion;

 -       Llai o dra-arglwyddiaethu gan un blaid, a mwy o gonsensws gwleidyddol a chydweithio;

-       Y byddai trigolion yn mynd at yr Aelod mwyaf effeithiol a diwyd yn y ward;

-       Bod 67% o'r rhai a ymatebodd i'r ymgynghoriad o blaid system Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy, a bod 80% o'r bobl iau wedi dangos awydd am newid;

-      Y gallai system Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy leihau nifer y seddi diwrthwynebiad;

-       Y byddai gan Gyngor Sir Ceredigion system wahanol i weddill Cymru gan fod y system wedi ei gwrthod gan bob awdurdod arall yng Nghymru, tra bod Aelodau eraill o'r farn y byddai hyn yn gosod Ceredigion fel awdurdod arloesol;

-       Y gost ychwanegol, nad yw’n hysbys, o weithredu system Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy ar adeg pan fo arian yn brin;

-       Ansicrwydd ynghylch ffiniau arfaethedig y wardiau ac anfodlonrwydd gan lawer yn dilyn adolygiad o’r Cynghorau Tref a Chymuned;

-       Bod Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy yn ffordd fwy teg a chynrychioliadol sy'n cynnig dewis rhwng pleidiau ac ymgeiswyr;

-       Bod system bresennol y Cyntaf i'r Felin yn golygu bod yr ymgeisydd sydd â mwyafrif y pleidleisiau yn cael ei ethol, yn hytrach na'r Aelodau a ddaeth yn ail a thrydydd yn y canlyniad;

-       Y byddai’r gwahaniaeth yn y canlyniadau - rhwng y ddwy system - yn fach yng Ngheredigion, sef oddeutu 4%;

-       Y gallai mwy o ymgeiswyr ystyried rhoi eu henw gerbron mewn system lle ceir Ward aml-Aelod;

-       Bod system y Cyntaf i'r Felin yn golygu bod dewis yr etholwyr yn cael ei nacáu pan fydd eu dewis cyntaf yn colli; fodd bynnag, mae system y Bleidlais Sengl Drosglwyddadwy yn cynnig lle i fod yn fwy cynrychioladol o ddewis y trigolion.

Cynigiodd y Cynghorydd Keith Henson y dylai’r bleidlais fod yn Bleidlais Gofrestredig. Eiliwyd hyn gan y Cynghorydd Alun Williams a chytunwyd yn unfrydol.

Cafwyd Pleidlais Gofrestredig yn unol â Rheol 14.5, Rheolau Gweithdrefn y Cyngor yng Nghyfansoddiad y Cyngor ar yr argymhelliad fod y Cyngor yn penderfynu p’un ai i fabwysiadu’r system bleidleisio Pleidlais Sengl Drosglwyddadwy neu peidio ar gyfer etholiadau Cyngor Sir Ceredigion o hyn ymlaen.

O blaid: Cynghorwyr Shelley Childs, Bryan Davies, Catrin M S Davies, Clive Davies, Gareth Davies, Endaf Edwards, Elaine Evans, Elizabeth Evans, Keith Henson, Hugh Hughes, Sian Maehrlein, Ann Bowen Morgan, Caryl Roberts, Mark  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 4.