Agenda a chofnodion drafft

Cyngor - Dydd Iau, 12fed Rhagfyr, 2024 10.00 am

Lleoliad: Hybrid - Neuadd Cyngor Ceredigion, Penmorfa, Aberaeron /o bell trwy fideo-gynadledda

Cyswllt: Nia Jones 

Media

Eitemau
Rhif Eitem

1.

Ymddiheuriadau

Cofnodion:

Ymddiheurodd y Cynghorwyr Ceris Jones, Gareth Lewis a Sian Maehrlein am eu hanallu i fynychu'r cyfarfod am eu bod ar ddyletswyddau eraill y Cyngor.

Ymddiheurodd James Starbuck, Cyfarwyddwr Corfforaethol am ei anallu i fynychu'r cyfarfod.

2.

Datgelu buddianau personol / buddiannau sy'n rhagfarnu

Cofnodion:

Gwnaeth y Cynghorydd Gareth Davies ddatgan buddiant personol mewn perthynas ag eitem 5.

 

3.

Cyhoeddiadau'r Cadeirydd

Cofnodion:

Diolchodd y Cynghorydd Keith Evans i staff y Cyngor, contractwyr, gwasanaethau brys, Aelodau a gwirfoddolwyr wrth ymateb i'r storm ddiweddar.

 

Llongyfarchodd Brychan Hopkins, sy'n cynrychioli Tîm Rygbi Coleg Llanymddyfri ar ennill tlws dan 18 Ysgolion Cymru, a dymunodd yn dda iddo yng Nghystadleuaeth Ysgolion y Byd yn Abu Dhabi.

 

Llongyfarchodd Phil Kloer a Lisa Gosling hefyd ar eu penodiadau parhaol gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda.

4.

Cadarnhau Cofnodion Cyfarfod y Cyngor a gynhaliwyd ar 28 Tachwedd 2024 pdf eicon PDF 82 KB

Cofnodion:

PENDERFYNWYD cadarnhau cofnodion cyfarfodydd y Cyngor a gynhaliwyd ar 28 Tachwedd 2024, ar yr amod y cadarnheir bod y Cynghorydd Endaf Edwards yn bresennol.

 

Materion yn codi

Nid oedd unrhyw faterion yn codi.

 

5.

Cyflwyniad gan y Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru

Cofnodion:

Croesawodd Cadeirydd y Cyngor Roger Thomas, y Prif Swyddog Tân, Sarah Mansbridge, Swyddog Adran 151, a'r Cynghorydd Gwynfor Thomas, Cadeirydd Awdurdod Tân Canolbarth a Gorllewin Cymru i'r cyfarfod.

 

Rhoddodd Roger Thomas a Sarah Mansfield drosolwg o'r sefyllfa bresennol mewn perthynas â'r gwasanaeth a staffio, cynllunio cyllidebau, rheoli risgiau cymunedol, gwariant cyfalaf a phrosiectau hirdymor, diwylliant sefydliadol, hyfforddiant a diogelu, pwysau ar-alwad a’r newid yn yr hinsawdd.

 

Nodwyd ganddynt y byddai proses ymgynghori yn cael ei chynnal yn gynnar yn y flwyddyn nesaf mewn perthynas â darpariaeth y gwasanaeth a'r prosiectau hirdymor.

 

Nododd Sarah Mansbridge fod Fframwaith Cenedlaethol Llywodraeth Cymru yn ei gwneud yn ofynnol i’r Gwasanaeth Tân ac Achub sicrhau yswiriant cynhwysfawr, wrth fod yn ddarbodus o ran pennu’r gyllideb. Nododd fod y dyfarniadau cyflog a'r codiadau i gyfraniadau Yswiriant Gwladol y tu hwnt i'w rheolaeth, a bod y gwasanaeth yn ystyried arbedion cyffredinol o ran costau eiddo, rheoli swyddi gwag, digideiddio cyrsiau hyfforddi ac adolygiad o offer, fflyd ac eiddo er mwyn gwrthbwyso rhan o’r costau ychwanegol.

 

Nodwyd bod y man cychwyn ar gyfer yr ardoll wedi'i bennu ar 3.9%, fodd bynnag, oherwydd y pwysau ychwanegol o ran costau, rhagwelwyd y byddai'r ardoll ar gyfer ardal Ceredigion oddeutu 7.3%, gan ystyried cyflwyno set ddata poblogaeth ddiwygiedig.

 

Diolchodd y Cynghorydd Bryan Davies i'r Swyddogion am eu cyflwyniad, gan nodi y byddai hwn yn gyfnod eithriadol o heriol i'r holl wasanaethau.  Cadarnhaodd Sarah Mansbridge y byddai cyllid ar gyfer y codiad mewn cyfraniadau Yswiriant Gwladol yn cael ei ddosbarthu drwy’r Awdurdodau Lleol, felly roedd hwn wedi’i gynnwys yn yr ardoll, fodd bynnag, pe bai taliad yn cael ei wneud yn uniongyrchol i’r Gwasanaeth Tân ac Achub, byddai hwn yn cael ei ad-dalu i Gyngor Sir Ceredigion.

 

Ategodd y Cynghorwyr Rhodri Evans, Marc Davies, Gareth Davies, Gwyn Wigley Evans, Gareth Lloyd, Euros Davies a Wyn Evans y gwerthfawrogiad i’r Gwasanaeth Tân ac Achub.

 

Gofynnodd y Cynghorydd Shelley Childs a oedd unrhyw ddeialog gyda'r Awdurdod Lleol o ran problemau parcio diweddar a oedd wedi achosi rhwystr i'r gwasanaethau brys. Cadarnhaodd Roger Thomas fod deialog reolaidd o ran cau ffyrdd a bod gan Aelodau rôl sylweddol i’w chwarae o ran gwreiddio arferion da yn eu cymunedau hefyd.

 

Gofynnodd y Cynghorydd Euros Davies am drydaneiddio cerbydau’r fflyd, a chadarnhawyd bod yr holl beiriannau nad ydynt yn rhai rheng flaen wedi'u newid i gerbydau trydan, a'u bod wedi cael cyllid gan Lywodraeth Cymru o ran seilwaith gwefru, fodd bynnag, mae cost peiriannau tân trydan yn afresymol, a'u bod yn ystyried modelau amgen o gynnal y gwasanaethau, yn enwedig mewn ardaloedd gwledig.

 

Gofynnodd y Cynghorydd Wyn Evans a oedd y gwasanaethau wedi'u peryglu o ganlyniad i'r storm ddiweddar gyda'r toriadau o ran trydan a ffonau.  Cadarnhaodd Roger Thomas fod y Gwasanaeth Tân ac Achub ar y rhestr flaenoriaethol, fodd bynnag, bydd angen mynd i'r afael â thynnu gwifrau copr o systemau ffôn.

6.

I ystyried y rhybudd o gynnig canlynol a gyflwynwyd yn unol â Rheol 10.1 o Reolau a Gweithdrefnau'r Cyngor

Rhybudd Cynnig:

 

Mae Ystad y Goron yn berchen ar 65% o welyau afon a thraethau Cymru a mwy na 50,000 o diroedd - gwerth dros £603m. Mae'r elw o'r rhain yn mynd i Stad y Goron - i ariannu'r Teulu Brenhinol ac i Drysorlys y Deyrnas Gyfunol.

Y mae Ystad y Goron wedi gwneud elw di-gynsail gan gyhoeddi £658.1 miliwn yn fwy na'r llynedd - sef cyfanswm o £1.1 biliwn o elw net.

Yn 2023 mi gynhyrchodd y rhan o Ystad y Goron sydd wedi ei ddatganoli i Lywodraeth yr Alban £103.6 miliwn i goffrau cyhoeddus yr Alban.

Mewn arolwg barn diweddar gan YouGov dwedodd 58% o'r rhai a holwyd eu bod yn cefnogi datganoli Stad y Goron i Gymru.

 

0herwydd hyn mae Cyngor Sir Ceredigion yn datgan ein bod yn credu y dylai'r cyfrifoldeb dros Stad y Goron gael ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru. Dylai unrhyw elw a gynhyrchir gan Stad y Goron, yma ar diroedd, glannau môr a gwelyau afonydd Cymru, aros yng Nghymru, er budd ein trigolion a'n cymunedau.

Mae cyfrifoldeb dros Stad y Goron eisoes wedi ei ddatganoli i Lywodraeth Yr Alban a mae'n rhaid i'r un peth ddigwydd yng Nghymru fel bod yr elw o'n hadnoddau naturiol yn cael eu buddsoddi er mwyn lles pobol Cymru.

 

Mae'r Cyngor yn nodi bod pwysau ariannol difrifol ar yr Awdurdod hwn fel awdurdodau ar draws Cymru ac amcangyfrifir y galli Cymru elwa o tua £5om y flwyddyn o ddatganoli Ystad y Goron.

 

Gofynnwn felly bod Stad y Goron yn cael ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru, yn unol a'r Alban fel mai NI yng Nghymru, ac yn ein tro - ni yng Ngheredigion - sy'n cael y budd o'n hadnoddau naturiol.

Gofynnwn i Brif Weinidog Cymru bwyso ar Brif Weinidog y Deyrnas Gyfunol i ddatganoli Ystad y Goron i Gymru ac i wneud hyn ar fyrder.

Gofynnwn i Brif Weinidog y Deyrnas Gyfunol fynd ati yn ddiymdroi i ddatganoli Ystad y Goron i Gymru.

 

Yn Cynnig: Catrin M 5 Davies

 

Yn Eilio: Alun Williams

 

Cofnodion:

Cynigydd: Cynghorydd Catrin M S Davies

Eilydd: Cynghorydd Alun Williams

 

Mae Ystâd y Goron yn berchen ar 65% o welyau afon a thraethau Cymru a mwy na 50,000 o diroedd - gwerth dros £603m. Mae'r elw o'r rhain yn mynd i Stad y Goron - i ariannu'r Teulu Brenhinol ac i Drysorlys y Deyrnas Gyfunol. Y mae Ystâd y Goron wedi gwneud elw digynsail gan gyhoeddi £658.1 2 miliwn yn fwy na'r llynedd - sef cyfanswm o £1.1 biliwn o elw net. Yn 2023 mi gynhyrchodd y rhan o Ystâd y Goron sydd wedi ei ddatganoli i Lywodraeth yr Alban £103.6 miliwn i goffrau cyhoeddus yr Alban.

Mewn arolwg barn diweddar gan YouGov dwedodd 58% o'r rhai a holwyd eu bod yn cefnogi datganoli Stad y Goron i Gymru.

0herwydd hyn mae Cyngor Sir Ceredigion yn datgan ein bod yn credu y dylai'r cyfrifoldeb dros Stad y Goron gael ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru. Dylai unrhyw elw a gynhyrchir gan Stad y Goron, yma ar diroedd, glannau môr a gwelyau afonydd Cymru, aros yng Nghymru, er budd ein trigolion a'n cymunedau.

Mae cyfrifoldeb dros Stad y Goron eisoes wedi ei ddatganoli i Lywodraeth Yr Alban ac mae'n rhaid i'r un peth ddigwydd yng Nghymru fel bod yr elw o'n hadnoddau naturiol yn cael eu buddsoddi er mwyn lles pobol Cymru.

Mae'r Cyngor yn nodi bod pwysau ariannol difrifol ar yr Awdurdod hwn fel awdurdodau ar draws Cymru ac amcangyfrifir y galli Cymru elwa o tua £50m y flwyddyn o ddatganoli Ystâd y Goron.

Gofynnwn felly bod Stad y Goron yn cael ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru, yn unol â'r Alban fel mai NI yng Nghymru, ac yn ein tro - ni yng Ngheredigion - sy'n cael y budd o'n hadnoddau naturiol.

Gofynnwn i Brif Weinidog Cymru bwyso ar Brif Weinidog y Deyrnas Gyfunol i ddatganoli Ystâd y Goron i Gymru ac i wneud hyn ar fyrder. Gofynnwn i Brif Weinidog y Deyrnas Gyfunol fynd ati yn ddiymdroi i ddatganoli Ystâd y Goron i Gymru. 

 

Rhoddodd y Cynghorydd Catrin M S Davies amlinelliad o'r Hysbysiad uchod o Gynnig, gan nodi'r angen am system decach i Gymru a Cheredigion. Nododd y Cynghorydd Alun Williams yr annhegwch sylfaenol o ran sut mae Cymru'n cael ei hariannu gan gynnwys fformiwla Barnett, cyllid i Gymru o brosiect HS2 ac Ystâd y Goron. Nododd, os caiff ei gymeradwyo, mai Cyngor Sir Ceredigion fyddai'r seithfed Cyngor yng Nghymru i gefnogi'r cynnig hwn.   Nododd fod hyn yn arbennig o berthnasol i Geredigion gyda morlinau a gwelyau’r môr allan i 12 milltir fôr wedi’u cynnwys yn Ystâd y Goron, gyda Cheredigion â 60 milltir o arfordir.  Cyfeiriodd hefyd at ddyraniad heriol y gyllideb, yn enwedig ar gyfer awdurdodau gwledig, a'r elw a gynhyrchwyd gan yr Alban lle'r oedd Ystâd y Goron wedi'i datganoli yn 2017.

 

Gofynnodd yr aelodau a oedd Ystâd y Goron wedi cyfrannu tuag at gost cynlluniau amddiffyn yr arfordir yng Ngheredigion, a chadarnhawyd nad oedd wedi. Gofynnodd yr aelodau hefyd a fyddai cost cynnal yr  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 6.

7.

I ystyried adroddiad y Swyddog Arweiniol Corfforaethol Porth Cynnal ar y Siarter Rhianta Corfforaethol pdf eicon PDF 75 KB

Dogfennau ychwanegol:

Cofnodion:

Cyflwynodd y Cynghorydd Alun Williams yr adroddiad i’r Cyngor gan nodi mai’r Awdurdod Lleol yw’r rhiant corfforaethol arweiniol bob amser a bod disgwyl iddo hyrwyddo hawliau’r plant a’r bobl ifanc hyn yn llwyr. Nododd fod Grŵp Rhianta Corfforaethol Ceredigion wedi cytuno i fabwysiadu'r Siarter Rhianta Corfforaethol yn ffurfiol yn ei gyfarfod a gynhaliwyd ar 15 Hydref 2024, a'i bod hefyd wedi'i hargymell ar gyfer ei chymeradwyo gan y Pwyllgor Trosolwg a Chraffu Cymunedau Iachach a chan y Cabinet yn ei gyfarfod yn dwyn dyddiad 3 Rhagfyr 2024.

 

Yn dilyn pleidlais, PENDERFYNWYD i’r Cyngor fabwysiadu’r Siarter Rhianta Corfforaethol.

 

8.

I ystyried adroddiad y Swyddog Arweiniol Corfforaethol: Y Gyfraith a Llywodraethu ar newidiadau i Gyfansoddiad y Cyngor pdf eicon PDF 95 KB

Dogfennau ychwanegol:

Cofnodion:

Cyflwynodd y Cynghorydd Matthew Vaux, Aelod y Cabinet dros Bartneriaethau, Tai, Cyfreithiol a Llywodraethu a Diogelu’r Cyhoedd yr adroddiad i’r Cyngor gan nodi bod y diwygiadau arfaethedig wedi’u hystyried yn fanwl gan Weithgor y Cyfansoddiad yn ei gyfarfod yn dwyn dyddiad 5 Tachwedd 2024.

 

Yn dilyn pleidlais, PENDERFYNWYD:

 

1.     Cymeradwyo'r newidiadau i'r Cyfansoddiad (Atodiad 1-6);

2.     Awdurdodi'r Swyddog Monitro i ddiweddaru Cyfansoddiad y Cyngor i adlewyrchu'r newidiadau uchod.