Agenda a Chofnodion

Ymddiheurodd James Starbuck, Cyfarwyddwr Corfforaethol am ei annallu i fynychu’r cyfarfod.

Gwnaeth y Cynghorwyr Bryan Davies, Euros Davies, Gareth Davies, Endaf Edwards, Raymond Evans, Rhodri Evans, Wyn Evans, Keith Henson, Chris James, Gwyn James a Gareth Lewis ddatgan buddiant personol a buddiant sy’n rhagfarnu pe bai unrhyw drafodaeth yn codi yn ymwneud ag aelodau agos o'r teulu/cysylltiadau personol agos/partïon cysylltiedig sy'n weithwyr/swyddogion y Cyngor neu'n athrawon mewn ysgolion yn y Sir neu'n gweithio i Wasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru.

Estynnodd y Cynghorydd Keith Evans ei gydymdeimlad â theulu’r diweddar Dilys Davies ar eu profedigaeth. Roedd Dilys yn gweithio yn yr adran Cyllid a Budd-daliadau ac roedd wedi gweithio i'r Cyngor am dros 24 mlynedd. Estynnodd ei gydymdeimlad hefyd â theulu Dafydd Elis Thomas ar eu profedigaeth ddiweddar, gwleidydd amlwg ym myd gwleidyddiaeth Cymru a'r DU.

Llongyfarchodd y Cynghorydd Keith Evans y canlynol:

a)   Deian Gwynne a Caio James ar ennill eu cap cyntaf i Dîm Rygbi dan 20 Cymru;

b)   Ella Williams ar ennill gwobr Arian yng nghategori Merched Iau Prydain ym Mhencampwriaeth Agored Prydain – Gwn Aer;

c)   Byron Davies a John Jones a dderbyniodd gydnabyddiaeth gan Gymdeithas Bêl-droed Cymru am dros 40 mlynedd o wasanaeth i Dewi Stars;

d)   Rhys Salcombe o Aberystwyth, un o dîm o bedwar a enillodd BAFTA ac Oscar am Effeithiau Gweledol Arbennig ar gyfer y ffilm 'Dune: Part Two';

e)   Clybiau Ffermwyr Ifanc Ceredigion am gymryd rhan yng nghystadleuaeth Pantomeim yn Felinfach, ac i Glwb Ffermwyr Ifanc Pontsian a ddaeth yn gyntaf, ac a fydd nawr yn cynrychioli Ceredigion ar lefel genedlaethol.

PENDERFYNWYD cadarnhau cofnodion cyfarfodydd y Cyngor a gynhaliwyd ar 23 Ionawr 2025 fel rhai cywir.

Materion yn codi

Nid oedd unrhyw faterion yn codi.

Cyflwynodd y Cynghorydd Bryan Davies, Arweinydd y Cyngor yr adroddiad i'r Cyngor gan ddiolch i Swyddogion, Aelodau a Chadeiryddion y Pwyllgorau Craffu am eu mewnbwn. Nododd fod y setliad drafft cychwynnol gan Lywodraeth Cymru yn 3.6% a bod y Cabinet, ynghyd â Phlaid Cymru ac aelodau Annibynnol Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru wedi bod yn lobïo am 7%. Roedd Llywodraeth Cymru wedi cytuno ar gyllid gwaelodol o 3.8%, ac o ganlyniad nid oedd y sefyllfa wedi newid yn sylweddol, gan arwain at ostyngiad arfaethedig i'r cynnydd yn Nhreth y Cyngor o 9.9% i 9.3%. Nododd fod y cynnydd craidd yn Nhreth y Cyngor yn cyfateb i 4.3%, gyda 0.6% ychwanegol yn deillio o'r cynnydd i’r ardoll Awdurdod Tân Canolbarth a Gorllewin Cymru, 2.9% yn deillio o newidiadau i gyfraniadau Yswiriant Gwladol y cyflogwyr, ac 1.5% yn deillio o’r argymhelliad gan y Pwyllgor Craffu i fuddsoddi mewn gwasanaethau casglu gwastraff a gorfodi cynllunio. Nododd hefyd gynnydd o 8.3% i'r gyllideb ddirprwyedig ysgolion, gan gynnwys cyllid grant. Cydnabu fod cynnydd o 9.3% yn sylweddol, gan bwysleisio bod y Cabinet yn awyddus i beidio â thorri gwasanaethau na staffio yn ystod 2025/26.

Diolchodd y Cynghorydd Gareth Davies, Aelod y Cabinet dros Gyllid a Chaffael, i Swyddogion am baratoi'r gyllideb ac Aelodau'r Pwyllgorau Craffu am ystyried yr adroddiadau.  Nododd fod y Cabinet wedi derbyn llythyr gan y Grŵp Annibynnol, yn dweud nad oeddent yn gallu cefnogi'r gyllideb ar gyfer 2024/25 gan eu bod yn teimlo nad oedd modd cyflawni rhai o'r arbedion. Cydnabu nad oedd yr holl arbedion wedi'u cyflawni, gan nodi 3 eitem oedd yn dal i fod mewn statws coch, ond nid oedd unrhyw ostyngiadau pellach wedi'u cynnig ar gyfer cyllideb 2025/26. Nododd hefyd argymhelliad y Grŵp Annibynnol i adolygu pob swydd gyda chyflog sy'n fwy na £45k ac eithrio addysg a gwasanaethau rheng flaen. Esboniodd y Cynghorydd Gareth Davies fod 72% o’r swyddi hynny o fewn Addysg (yn bennaf mewn Ysgolion), 6% yn rolau rheolwyr Corfforaethol, a 2% yn ymwneud â’r Grŵp Arweinyddiaeth (gyda sawl un ohonynt yn swyddi statudol). O'r 20% sy'n weddill, mae 13% yn swyddi o fewn gwasanaethau rheng flaen ac 1% yn ymwneud â gwaith rhanbarthol fel Tyfu Canolbarth Cymru. Mae'r 6% sy'n weddill (40 swydd) yn rolau proffesiynol o fewn gwasanaethau cymorth megis cyfreithiol, adnoddau dynol, TGCh a chyllid. Ar ôl ystyried y rhain yn fanwl, daeth y Cabinet i'r casgliad y byddai unrhyw ostyngiad i'r gwasanaethau hyn yn effeithio'n uniongyrchol ar y gwasanaethau rheng flaen. Nododd hefyd argymhelliad y Grŵp Annibynnol mewn perthynas â staff asiantaeth, gan nodi bod hyn wedi dechrau lleihau, ond mae'r rhan fwyaf o'r rolau hyn yn ymwneud â gwasanaethau statudol megis gofal cymdeithasol.

Rhoddodd y Cynghorydd Gareth Davies grynodeb o'r gyllideb arfaethedig fel y nodir yn yr adroddiad, gan gynnwys y gyllideb refeniw, dadansoddiad o'r gwariant a’r hyn y mae Treth y Cyngor yn ei dalu amdano, y cynllun gostyngiad Treth y Cyngor, y strategaeth gyfalaf a'r rhaglen gyfalaf aml-flwyddyn, yn ogystal â’r dangosyddion rhagweithiol ar  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 5.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gareth Davies, Aelod Cabinet dros Gyllid a Chaffael yr adroddiad i’r Cyngor.  Holodd yr Aelodau pa mor aml y bydd taliadau’n cael eu gwneud i’r Cyngor Tref a Chymuned, a chadarnhawyd bod taliadau'n cael eu gwneud mewn 3 rhandaliad cyfartal ar ddiwedd Ebrill, Gorffennaf a Hydref.

Yn dilyn pleidlais PENDERFYNWYD: 

3.1 I nodi y cymeradwywyd y symiau canlynol ar gyfer y flwyddyn 2025/26 yng nghyfarfod Cabinet y Cyngor a gynhaliwyd ar 03/12/24 yn unol â rheoliadau Adran 33(5) o Ddeddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992:

(a)  34,421.81 sef y swm a gyfrifir gan y Cyngor fel sylfaen treth y Cyngor ar gyfer yr ardal, yn unol â Rheoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sylfaen Treth y Cyngor) (Cymru) 1995, fel y’u diwygiwyd gan Reoliadau Awdurdodau Lleol (Cyfrifo Sylfaen Treth y Cyngor) a Threth y Cyngor (Dosbarthau Rhagnodedig ar Anheddau) (Cymru) (Diwygio) 2004.

(b)  RHAN O ARDAL Y CYNGOR

SYLFAEN TRETH Y CYNGOR 34,421.81

sef y symiau a gyfrifwyd gan y Cyngor, yn unol â Rheoliad 6 o Reoliadau 1995 (fel y’u diwygiwyd gan Reoliadau 2004), fel symiau Treth y Cyngor am y flwyddyn ar gyfer anheddau mewn rhannau penodol o’r ardal y mae un eitem neu fwy yn berthnasol iddynt;

3.2   I gymeradwyo’r symiau a gyfrifwyd gan y Cyngor ar gyfer y flwyddyn 2025/26 yn unol ag adrannau 32 hyd 36, Deddf Cyllid Llywodraeth Leol 1992, fel y nodir isod:-

(a £298,637,969 sef cyfanswm y symiau a amcangyfrifwyd gan y Cyngor ar gyfer eitemau a nodir yn Adran 32(2)(a) hyd (e) o’r Ddeddf. Mae hyn yn cynnwys £180,000 o ran Rhyddhad Ardrethi Annomestig Cenedlaethol.

(b) £87,793,000 sef cyfanswm y symiau a amcangyfrifwyd gan y Cyngor ar gyfer eitemau a nodir yn Adran 32(3)(a) hyd (c) o’r Ddeddf.

(c) £210,844,969 sef swm y diffyg rhwng cyfanswm (a) uchod a chyfanswm (b) uchod, a gyfrifir gan y Cyngor fel yr anghenion cyllidebol am y flwyddyn, yn unol ag Adran 32(4) o’r ddeddf.

(d) £144,224,579 sef cyfanswm y symiau y mae’r Cyngor yn amcangyfrif a fydd yn daladwy i Gronfa’r Cyngor am y flwyddyn ar gyfer ailddosbarthu ardrethi annomestig,  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 6.

Cyflwynodd y Cynghorydd Gareth Davies, Aelod Cabinet dros Gyllid a Chaffael yr adroddiad i’r Cyngor. 

Yn dilyn trafodaeth a phleidlais PENDERFYNWYD:

a)      cymeradwyo Strategaeth Rheoli'r Trysorlys ar gyfer Benthyca a Buddsoddiadau ar gyfer 2025/26

b)      cymeradwyo Polisi y Ddarpariaeth Isafswm Refeniw ar gyfer 2025/26; a

c)       bod y Cyngor yn dirprwyo awdurdod i'r swyddog Adran 151, mewn ymgynghoriad ag Aelod y Cabinet ar gyfer Cyllid a Chaffael, i ddiwygio Strategaeth Rheoli’r Trysorlys, a’r Rhaglen Fuddsoddi, yn ystod y flwyddyn.

Cyflwynodd y Cynghorydd Matthew Vaux, Aelod Cabinet ar gyfer Partneriaethau, Gwasanaethau Tai, Cyfreithiol a Llywodraethu a Diogelu’r Cyhoedd, yr adroddiad i'r Cyngor yn amlinellu'r newidiadau arfaethedig i'r Cyfansoddiad.

Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad ar eitem 25, dogfen H: Dirprwyo i'r Swyddog Arweiniol Corfforaethol Economi ac Adfywio – “Penderfynu ar geisiadau cynllunio lle gwnaed yr un penderfyniad o fewn y 12

mis diwethaf, oddi ar y dyddiad dilys, ac na fu newidiadau”, gan ofyn a fyddai hyn yn berthnasol lle mae gwybodaeth ychwanegol wedi'i darparu. Cadarnhaodd y Swyddog Monitro fod y dirprwyo’n berthnasol i geisiadau lle nad oes unrhyw newidiadau wedi cael eu gwneud.

Gofynnodd yr Aelodau hefyd am eglurhad ar eitem 28, Rhan 3: Cyfrifoldeb am Swyddogaethau'r Cyngor, sy'n ymwneud â’r Pŵer i benderfynu ynghylch ceisiadau am Faes (Tref/Pentref) yn unol ag Adran 15 o Ddeddf Tiroedd Comin 2006. Cadarnhaodd y Swyddog Monitro fod hyn er eglurder rhag ofn y byddai unrhyw amheuaeth neu her yn y dyfodol, ac na fu unrhyw newid i'r arfer presennol.

Yn dilyn trafodaeth a phleidlais PENDERFYNWYD:

1.     cymeradwyo’r newidiadau i’r Cyfansoddiad fel y nodir yn Atodiadau 1-6.

2.     Awdurdodi'r Swyddog Monitro i ddiweddaru Cyfansoddiad y Cyngor i adlewyrchu'r newidiadau uchod.