Agenda a chofnodion drafft

·     Croesawodd y Cadeirydd bawb i'r cyfarfod. 

1.    Ymddiheurodd y Cynghorwyr Ceris Jones a Gwyn Wigley Evans am fethu mynychu’r cyfarfod.

Gwnaeth Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Bryan Davies ddatgan buddiant personol ynglŷn ag unrhyw drafodaethau yn ymwneud a Staff Addysgu’r Awdurdod.

Gwnaeth y cynghorydd Gareth Davies, Aelod Cabinet, ddatgan buddiant personol ynglŷn ag unrhyw drafodaethau yn ymwneud â’r Awdurdod Tân.

Gwnaeth y Cynghorydd Rhodri Evans ddatgan buddiant personol ynglŷn ag unrhyw drafodaethau yn ymwneud a Staff Addysgu’r Awdurdod.

Datganodd Mr Barry Rees, Cyfarwyddwr Corfforaethol, fuddiant personol ar ran yr holl Swyddogion a oedd yn bresennol yn y cyfarfod o ran unrhyw drafodaeth sy'n ymwneud â'r gweithlu, yn unol â'r Cod Ymddygiad ar gyfer Gweithwyr o fewn y Llywodraeth Leol.

Gwnaeth y Cadeirydd dynnu sylw at bwysigrwydd cael trafodaeth agored a gonest wrth ystyried y gyllideb yn y cyfarfod y bore yma.

Gofynnwyd i'r Pwyllgor Trosolwg a Chraffu ystyried adroddiad y Gyllideb a gyflwynwyd i'r Cabinet ar 21/01/25.  Ystyriodd y Cabinet a chytuno ar 9 argymhelliad mewn perthynas â'r adroddiad drafft ar y Gyllideb 25/26.

Cyflwynodd Arweinydd y Cyngor, y Cynghorydd Bryan Davies, yr adroddiad ar y gyllideb ddrafft ar gyfer 2025/2026.  Cyflwynodd yr Aelod Cabinet dros Gyllid a Chaffael, y Cynghorydd Gareth Davies, y wybodaeth sy'n weddill. Yna darparodd Duncan Hall, Swyddog Arweiniol Corfforaethol, Cyllid a Chaffael, ddiweddariad byr ar lafar o sefyllfa ddiweddaraf y Gyllideb.

Roedd y pwyntiau allweddol fel a ganlyn:

. Cyfanswm y pwysau cost refeniw diweddaraf a wynebir gan y Cyngor oedd £11.8m ar gyfer 2025/26 (ac eithrio'r elfen Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor sy'n amrywio yn gymesur ag ystyriaethau Treth y Cyngor). Mae hyn yn cyfateb i ffactor chwyddiant penodol yng Ngheredigion o 6.1%. Mae hyn yn cymharu â chwyddiant cyffredinol sy'n 2.6% (ffigur CPI Tachwedd 2024).

• Mae newidiadau'r Canghellor i Yswiriant Gwladol Cyflogwyr o fis Ebrill 2025 yn faich sylweddol ac yn newidyn cyllideb allweddol o fewn pwysau costau’r Cyngor. Bydd y cynnydd yn costio tua £3m i'r Cyngor am gostau y bernir eu bod yn 'Uniongyrchol' (Staff cyflogedig sy'n dod o dan ddiffiniad Sector Cyhoeddus yr ONS) ac oddeutu £1m ar gyfer costau y bernir eu bod yn 'anuniongyrchol' (y baich cost sy'n disgyn ar ddarparwyr a gomisiynir gan y gwasanaeth Gofal Cymdeithasol) - cyfanswm o tua £4m. Ar hyn o bryd nid yw'r cyllid diffiniol wedi'i gadarnhau ac nid yw'r sefyllfa'n debygol o fod yn glir tan chwarter cyntaf 2025/26. Felly mae lefel dybiedig o 80% o gyllid tuag at gostau 'Uniongyrchol' wedi'i gynnwys yn amcangyfrifon cyllideb 2025/26.

• Mae'r cyfuniad o newidiadau i Yswiriant Gwladol Cyflogwyr a pharhau i gyflawni

polisi Llywodraeth Cymru o sicrhau bod y Cyflog Byw Gwirioneddol (cynnydd o 5.0% i £12.60 yr awr) yn cael ei dalu i staff Gofal Cymdeithasol cofrestredig yn brif ffactorau sy'n arwain at gost ychwanegol o £2.4m mewn perthynas â gwasanaethau Gofal Cymdeithasol a gomisiynwyd yn allanol. Mae hyn yn ymwneud ag ystyriaethau amcangyfrif cynyddu cost ffioedd  ar gyfer 2025/26 ar gyfer sectorau allweddol fel Gofal yn y Cartref, Taliadau Uniongyrchol, Lleoliadau Byw â Chymorth a lleoliadau preswyl ar gyfer Pobl Hŷn.

• Mae gofynion a phwysau ehangach ar gyllidebau sy'n gysylltiedig â Gofal Cymdeithasol - cyfanswm o £1.4m yn ychwanegol at ddyfarniadau Cyflog Gweithwyr, Yswiriant Gwladol Cyflogwyr a darpariaethau a chynnydd mewn darpariaeth ar gyfer gwasanaethau a gomisiynir yn allanol. Fodd bynnag, y maes sy’n achosi’r pryder mwyaf o hyd yw'r  Gyllideb ar gyfer Lleoliadau Plant y Tu Allan i'r Sir, lle mae angen cydnabod pwysau cost o ychydig o dan £2.0m oherwydd y cynnydd yn nifer a gwerth cyfartalog lleoliadau.

• Mae'r Cabinet yn cynnig darparu buddsoddiad cyllideb sylfaenol mewn dau wasanaeth i gydnabod yr angen am sefydlogrwydd gwasanaethau a buddsoddiad wedi'i dargedu i gyflawni canlyniadau. Cynigir ychydig o dan £0.5m ar gyfer y gwasanaeth Casglu Gwastraff (Sbwriel) ac mae'r opsiwn o naill ai £230k neu £346k yn  ...  Gweld y cofnodion lawn ar gyfer eitem 46.

CYTUNWYD i gadarnhau cofnodion cyfarfod Pwyllgor 16 Ionawr 2025 fel cofnod cywir. Nid oedd unrhyw faterion yn codi o’r cofnodion hynny. 

Diolchodd y Cadeirydd i'r Aelodau am fynychu, cyfieithwyr, a Lisa Evans a Dwynwen Jones am eu cefnogaeth yn ystod y cyfarfod.